Jubileusz świętowany cały rok. Uniwersytet Gdański kończy 55 lat

Rozmowa z prof. Piotrem Stepnowskim, rektorem Uniwersytetu Gdańskiego

Uniwersytet Gdański świętuje w tym roku 55-lecie powołania. Taki jubileusz to dobry powód, żeby wskazać najważniejsze wydarzenia w jego historii.

Już samo powołanie Uniwersytetu Gdańskiego graniczyło z cudem. Nie wiadomo, czy i kiedy powstałby, gdyby nie olbrzymi talent oraz zdolności dyplomatyczne prof. Janusza Sokołowskiego, pierwszego rektora UG. 

To był trudny, szczególnie na Wybrzeżu, rok 1970. Przekonanie ówczesnych władz do powołania w Gdańsku uniwersytetu jako ośrodka myśli akademickiej w miejsce szkół branżowych – a takimi były Wyższa Szkoła Ekonomiczna i Wyższa Szkoła Pedagogiczna – było olbrzymim osiągnięciem. 

Lata 70. były czasem kształtowania uczelni, „sklejanej” z dwóch odrębnych jednostek. Z sześciu wydziałów na początku uniwersyteckiej drogi powstawały kolejne, umacniała się ekonomiczna sopocka szkoła naukowa, która już kilka lat później tworzyła przyszłość myśli wolnorynkowej, a której absolwenci i pracownicy tworzyli pierwsze polityczne elity Polski po 1990 roku.

Wydaje mi się, że mit założycielski Uniwersytetu Gdańskiego to jednak nie trud i znój budowy lat 70., a idea wolności oraz solidarności wypływająca z Gdańska. Historia uniwersytetu jest paralelna z cezurą wolnej Polski – tak jak Polska nabierała rozpędu w rozwoju po 1989 roku, tak i uniwersytet poszedł tą drogą. 

Ważny z perspektywy budowania tożsamości uniwersytetu był i jest rozwój infrastrukturalny – najpierw budynków Wydziałów Prawa i Administracji, Nauk Społecznych, biblioteki UG na kampusie w Oliwie, potem powstawanie siedzib kolejnych wydziałów, Biologii, Chemii, Biotechnologii, w końcu nowoczesnych budynków neofilologii i informatyki. 

Natomiast decyzje o pozostawieniu i rozbudowie infrastruktury wydziałów ekonomicznych w Sopocie czy oceanografii w Gdyni sprawiają, że uniwersytet pozostał nie tylko uczelnią gdańską, ale i na wskroś trójmiejską.

Z kolei pierwsze lata XXI wieku to czas, gdy zaczęły się coraz więcej i częściej pojawiać sukcesy międzynarodowe w badaniach naukowych. Już wcześniej byliśmy ośrodkiem rozpoznawalnym międzynarodowo, natomiast sukcesy naukowe to już wypracowanie sobie pozycji w pierwszej lidze ośrodków badawczych. 

Dzięki licznym projektom nauko-badawczym ze źródeł krajowych i międzynarodowych, uzyskiwaniu prestiżowych grantów europejskich w ramach programów Europejskiej Rady ds. Badań, Europejskich Programów Ramowych czy Programów Horyzont Europa budowaliśmy dzisiejszą pozycję uniwersytetu, z coraz większą liczbą naukowców z zagranicy, umiędzynarodowieniem badań naukowych i kształcenia, profesorami wizytującymi.

Naszym największym sukcesem w ostatnich latach w tym zakresie było uzyskanie finansowania na prowadzenie Międzynarodowych Centrów Badawczych w ramach Programu MAB – a wspomnę, że jesteśmy jedyną uczelnią w Polsce, która ma aż dwa takie Centra, które już drugą edycję z rzędu uzyskują ogromne dofinansowanie z Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej. 

Pojawiły się też kierunki studiów prowadzone wspólnie z innymi uczelniami – uważam, że to jest też bardzo ważny moment w rozwoju uczelni.

Wydarzenia ostatnich lat to historia już nie tylko Uniwersytetu Gdańskiego.

To z punktu widzenia rozwoju UG milowe wydarzenia – nasze dwa strategiczne partnerstwa: partnerstwo 9 europejskich i nadmorskich uczelni SEA-EU i partnerstwo równie ważne z punktu widzenia strategicznego, czyli Związek Uczelni Fahrenheita, który integruje środowisko trzech największych gdańskich uczelni i – mamy nadzieję – stworzy podwaliny do federacji uczelni.

Tożsamość uczelni budują także miejsce, gdzie funkcjonuje, i jej absolwenci. Na ile uniwersytet związany jest z Trójmiastem i Pomorzem?

Po 55 latach ponad 200 tysięcy absolwentów to potężna kohorta. Każdy obszar życia Gdańska, Trójmiasta i Pomorza – od świata samorządowego, politycznego, poprzez świat gospodarczy, biznesowy, po artystyczny i kulturalny – nasycony jest naszymi absolwentami. Choćby teraz, w tej kadencji – wszystkie trzy prezydentki Trójmiasta to absolwentki UG…

Nieustannie staramy się, aby uniwersytet był widoczny w życiu regionu i miasta, choćby poprzez nasz udział w bardzo wielu inicjatywach, i kulturalnych, i tych miastotwórczych. Kilka dni temu, np., podpisaliśmy umowę o ściślejszej współpracy z Gdańskim Teatrem Szekspirowskim, który zresztą przecież nie powstałby, gdyby nie nieodżałowany prof. Jerzy Limon z UG.

Bardzo istotny jest także nasz wkład w czynną ochronę przyrody i środowiska Pomorza – jesteśmy jedną z nielicznych uczelni, która w regionie, we współpracy z samorządem województwa, realizuje aż dwa projekty w ramach europejskiego programu LIVE. 

Od lat prowadzimy też stację morską w Helu, a to przecież nie tylko badania morskie i nasze działania na rzecz odnowienia populacji fok w basenie Morza Bałtyckiego, ale też ekologiczna edukacja morska.

Chcemy też adresować naszą ofertę kształcenia i realizowane prace badawcze wobec najważniejszych wyzwań gospodarczych i społecznych naszego regionu. Z pewnością tym najważniejszym jest uruchomiona właśnie gigantyczna transformacja energetyczna, która dzięki budowanym właśnie morskim farmom wiatrowymi i przyszłej elektrowni jądrowej uczyni z Pomorza jedno z najbardziej atrakcyjnych inwestycyjnie miejsc w Polsce. Musimy dobrze wykorzystać tę szansę. 

Już dziś na UG prowadzimy studia związane z ochroną radiologiczną czy energetyką odnawialną, w kontekście zmian klimatycznych. Mamy to szczęście, że w ramach Związku Uczelni Fahrenheita możemy zaoferować bogatą ofertę edukacji technicznej i technologicznej na PG, nowe kierunki związane ze zmianami społecznymi, wyzwaniami gospodarczo-ekonomicznymi, przyrodniczymi, klimatycznymi u nas, w końcu przygotować się do zupełnie nowych możliwości, jakie daje obecność energetyki jądrowej dla medycyny – to z kolei zadania dla GUMed.

Jesteśmy dla Trójmiasta oraz regionu zapleczem intelektualnym w zakresie najważniejszych wyzwań i chcemy być postrzegani wobec nich jako fundamentalny think tank.

Co czeka UG i jego absolwentów podczas jubileuszowego roku?

Świętujemy 55-lecie cały rok! Zaczęliśmy bardzo prestiżowym wydarzeniem – konferencją „Studenci zagraniczni w Polsce”. 20 lat programu „Study in Poland” to historia sukcesu umiędzynarodowienia szkolnictwa wyższego w Polsce – a Uniwersytet Gdański jest doskonałym miejscem, by ten sukces świętować. 

20 marca, w święto Uniwersytetu Gdańskiego, podczas uroczystego posiedzenia Senatu UG zaplanowaliśmy wręczenie tytułu doktora honoris causa prof. Piotrowi Hofmańskiemu, byłemu prezesowi Międzynarodowego Trybunału Karnego w Hadze. 

Prezentem dla pracowników UG od marszałka województwa pomorskiego jest spektakl „Chłopi” w Teatrze Muzycznym.

Z kolei w kwietniu zapraszamy na wmurowanie kamienia węgielnego pod budowę Centrum Sportowego UG – to kolejne spełniane marzenie pokoleń naszych absolwentów. 

W maju najważniejszym wydarzeniem będzie z pewnością Światowy Zjazd Absolwentów UG. 31 maja będzie można odwiedzić swoje dawne wydziały i obejrzeć te nowe, a przede wszystkim spotkać się na kampusie na wielkim pikniku oraz zrobić wspólną fotografię absolwentów UG. Spodziewamy się nawet 2 tysięcy osób. Zaczęliśmy już zbierać zgłoszenia i mamy nadzieję, że absolwenci przyjdą z rodzinami.

W czerwcu zaplanowaliśmy galę 55-lecia UG, gdzie chcemy uhonorować partnerów i przyjaciół uniwersytetu. 

W październiku z kolei zapraszamy na cykl naukowych, artystycznych i kulturalnych wydarzeń związanych ze 140. rocznicą urodzin Stanisława Ignacego Witkiewicza. W naszej galerii sztuki oglądać będzie można wystawę oryginalnych prac tego wielkiego artysty, a Zakopiański Teatr Witkacego pod dyrekcją Andrzeja Dziuka wystawi aż dwa spektakle ze swojego repertuaru na deskach Sali Teatralnej w budynku Neofilologii.

 Przez cały rok będą też wydarzenia sportowe i muzyczne, a jubileusz zakończy koncert świąteczny.

Jaki powinien być Uniwersytet Gdański za 10 lat? Czego życzy Pan uczelni?

Przede wszystkim tego, żebyśmy utrzymali ten niepowtarzalny charakter uczelni otwartej i odważnej, podejmującej trudne wyzwania, wychodzącej poza schematy. Jeżeli wszystko nam się powiedzie w procesie federacji z uczelniami gdańskimi, to mamy szansę za 10 lat być wśród trzech najważniejszych ośrodków akademickich w Polsce.