Scena Artystyczna Nowa Synagoga w Gdańsku otwiera podwoje

Spektakl „Yotam. Studium o matce” w reżyserii Marka Branda zainauguruje działalność Sceny Artystycznej Nowa Synagoga we Wrzeszczu w Gdańsku. Rozmawiamy z Markiem Brandem, aktorem, reżyserem, dramaturgiem, inicjatorem idei utworzenia teatru żydowskiego w gdańskiej synagodze.

Gabriela Pewińska - Jaśniewicz
20.06.2023 07:00

scena Nowa Synagoga w Gdańsku — * „Yotam. Studium o matce”. Premiera 25 czerwca*

Autor: Materiały prasowe

„Na rozkręcenie się potrzebujemy czasu, sytuację utrudnia fakt, że sala teatralna przechodzi poważny remont” – mówił pan jesienią, gdy rozmawialiśmy o otwarciu teatru w synagodze. Remont udało się zakończyć?

Remont budynku trwa i końca nie widać, ale scenę otwieramy, choć warunki techniczne nie są jeszcze idealne. Zależało mi, by akustyka pozwoliła na grę bez wspomagania technicznego, czyli mikroportów, których nie toleruję. Tego jeszcze nie udało się zrealizować, ale nie chcemy czekać, inaugurujemy sezon.

Co przed nami?

Nie będzie to jeszcze stricte teatr żydowski, o którym marzę, tylko przestrzeń otwarta na szereg różnych działań: koncerty, spotkania autorskie, wystawy, wykłady tematyczne przybliżające kulturę i tradycję żydowską. Teatr będzie, póki co, elementem tej sceny. Prezentować tu będziemy twórczość osób pochodzenia żydowskiego lub podejmujących tematykę związaną z kulturą i tradycją żydowską. Pomysłów mamy sporo, choć niewiele możemy jeszcze – z racji remontu – konkretnie zaplanować. A zatem na razie czeka nas mała improwizacja. Bez konkretnego repertuaru.

PRZECZYTAJ TEŻ: W gdańskiej synagodze powstaje teatr żydowski

Spektakl, który zobaczymy w niedzielę, powstał na podstawie dramatu „Yotam” izraelskiej dramatopisarki Navy Semel i tekstu Krzysztofy Gomółki-Pawlickiej inspirowanego relacjami matek osób z niepełnosprawnościami. Dlaczego akurat ten utwór?

Jak wszystko, tak i ten tytuł to kwestia przypadku. Krzysztofa Gomółka-Pawlicka, która występuje w tym monodramie i współpracuje z nami już od dwóch lat, zaproponowała, by zrobić u nas spektakl o matkach dzieci niepełnosprawnych. Wtedy przypomniałem sobie, że, przeglądając niedawno zbiory Agencji Dramatu i Teatru w Warszawie, natrafiłem na tekst Navy Semel. To poruszający monolog matki chłopca cierpiącego na zespół Downa w przededniu jego pójścia do szkoły. Rozpoczyna się dobitnym podkreśleniem własnej tożsamości. „Nazywam się Zula Carmel, lat trzydzieści sześć, sfrustrowana kobieta” – mówi bohaterka. Owo wyznanie sprawi, że Zula będzie definiowana wyłącznie jako matka stygmatyzowanego dziecka, zmuszona do porzucenia wszelkich ambicji na rzecz dbania o rozwój syna. Utwór Navy Semel, którego prapremiera miała miejsce w 1987 roku w Teatrze Miejskim w Hajfie, jest grany od lat na całym świecie.

Spektakl powstał na podstawie dramatu „Yotam” izraelskiej dramatopisarki Navy Semel i tekstu Krzysztofy Gomółki-Pawlickiej

Krzysztofa Gomółka-Pawlicka ma doświadczenie w pracy z osobami z niepełnosprawnością.

Współpracowała z Gdańskim Archipelagiem Kultury i Miejskim Ośrodkiem Kultury w Olsztynie, realizując choćby projekty teatralne integrujące osoby głuche i słyszące. Tekst Navy Semel to dla niej pretekst do dyskusji wokół wyzwań, z jakimi borykają się rodzice, a zwłaszcza matki osób niepełnosprawnych. Drugi akt tego przedstawienia będzie zatem dyskursem aktorki z żydowską autorką i jej podejściem do problemu.

Scena w synagodze przypomni wielu nieznanych czy zapomnianych autorów literatury żydowskiej.

Wielu przypomnienia wartych. W repertuarze znajdą się zarówno sztuki klasyczne, takich autorów jak: Izaak Babel, Salomon Asz, Icyk Manger, ale i współczesnych. Tak ciekawych jak choćby Ulrich Aleksander Boschwitz. Wystawienie jego poruszającej powieści „Podróżny” mam na uwadze, bo to tekst bardzo uniwersalny, choćby w świetle tego, co dzieje się w Ukrainie czy w innych rejonach świata. Akcja rozgrywa się w czasie Nocy Kryształowej w Niemczech. Bohaterem jest zaszczuty obywatel niemiecki pochodzenia żydowskiego, który, uciekając przed nagonką, przez kilka dni przemierza Niemcy pociągiem. To mocny tekst o tym, jak ludzie zostają nagle wrzuceni w wir wydarzeń. Świat wali im się na głowę, bo znaleźli się w zaklętym kręgu, z którego nie sposób się wydostać.

Takich ważnych autorów będziemy chcieli publiczności przedstawić, bo choć zainteresowanie kulturą żydowską jest u nas spore, to jednak przeciętny jej odbiorca wymienić może, poza Hanochem Levinem, jeszcze dwóch czy trzech autorów. A jest ich mnóstwo!