#ocoHOŁDzi, czyli jak malborski zamek szykuje się do 500-lecia hołdu pruskiego

Hołd pruski, znany szeroko m.in. za sprawą słynnego obrazu Jana Matejki, miał poważne skutki prawne i społeczne. Z chwilą złożenia przysięgi państwo krzyżackie zostało lennem Polski, od tej chwili nazywanym Prusami Książęcymi. Warto pamiętać, że formalny traktat, postanawiający o sekularyzacji państwa zakonnego w Prusach podpisany został dwa dni wcześniej, zanim wielki mistrz Albrecht ukląkł przed polskim monarchą. Rocznicowa wystawa w salach malborskiego zamku czynna będzie właśnie od 8 kwietnia do 29 czerwca. Eksponaty będą prezentowane w Pałacu Wielkich Mistrzów oraz w Wielkim Refektarzu.

Muzeum Zamkowe już zapowiada, co zwiedzający będą mogli na tej wystawie obejrzeć. Podzielona zostanie na trzy moduły. Pierwszy z nich – Historia, ma przedstawiać dzieje stosunków polsko-krzyżackich oraz wybitnych ludzi, którzy doprowadzili do pokojowego rozwiązania i przekształcenia Państwa Zakonnego w świeckie, pierwsze państwo luterańskie na świecie oraz o konsekwencjach tego wydarzenia w nauce, literaturze, kulturze oraz polityce Europy Środkowej do końca XVIII w.. Moduł drugi – Kultura, dotyczyć będzie roli sztuki, kultury i nauki na renesansowym dworze w Królewcu oraz jego związki z dworami europejskimi. Wreszcie trzeci moduł – Pamięć, opowiadać ma o pamięci hołdu pruskiego w wizjach historyków i polskich artystów jak Marcello Bacciarelli, Jan Matejko, Tadeusz Kantor czy Edward Dwurnik.

Muzeum Zamkowe przypomina przebieg wydarzenia 10 kwietnia 1525: „Tego dnia około godziny 10-tej konny orszak królewski opuścił zamek wawelski i udał się do ratusza, gdzie król został przyodziany w płaszcz oraz koronę. Następnie w towarzystwie radców opuścił ratusz i udał się na specjalnie przygotowane, bogato przyozdobione podium usytuowane na rynku głównym obok ratusza. W najbliższym towarzystwie króla znaleźli się młody 5-letni książę August, Jan Statilius (poseł króla Węgier), dziewięciu biskupów, wojewodowie, kasztelanowie, rajcy pruscy z Torunia i Elbląga, a wokół barier straż pełniło 2000 pieszych zbrojnych dzierżących strzelby, włócznie i halabardy. Tuż przed godziną 11.00 na miejsce przybyli wysłannicy Albrechta, wśród których znalazł się biskup pomezański z Kwidzyna Erhard von Queis. To właśnie on jako pierwszy zabrał głos i oddając należną królowi cześć poprosił w imieniu margrabiego o nadanie lenna. 

Zaraz po tym radcy Albrechta udali się po księcia, który przywdziany w zbroję przybył w towarzystwie brata Jerzego i księcia legnickiego Fryderyka. Po wejściu na podium cała trójka przyklęknęła, a znajdujący się bliżej króla Albrecht, kładąc dwa palce na Ewangelii spoczywającej na kolanach króla, złożył uroczystą przysięgę. Po przysiędze nastąpiło symboliczne pasowanie Albrechta na rycerza, a następnie wręczenie chorągwi z białego adamaszku, na której znajdował się czarny orzeł ze złotymi szponami, złotą koroną na szyi, złotymi paskami na skrzy­dłach, a na piersi ze srebrną literą S, oraz założenie na szyję księcia złotego łańcucha, wartego 600 guldenów! Po tej uroczystości nastąpiły kolejne pasowania panów z Prus i Polski. Następnie wszyscy uczestnicy ceremonii krakowskiej konno udali się do kościoła św. Stanisława, gdzie odśpiewano hymn Te Deum laudamus [Ciebie Boże chwalimy], a następnie na Wawel, gdzie król wydał wystawne przyjęcie obdarowując gości drogimi podarkami. Złożony hołd, by nie był kwestionowany, tego samego dnia został zatwierdzony tzw. dokumentem lennym. Miało to zabezpieczyć nowego księcia «w Prusach» przed ewentualnymi oskarżeniami o uzurpowanie władzy”.

Szczegóły przygotowywanej wystawy malborskie muzeum planuje sukcesywnie ujawniać w ciekawy i niecodzienny sposób. Informacje można będzie znaleźć wpisując w social mediach #Hołd500. Powstaje cykl #ocoHOŁDzi, w formie informacji ukazujących się w każdy wtorek w mediach społecznościowych. Szykowane są wywiady i podcasty. 

Oprócz wystawy przygotowywana jest międzynarodowa konferencja naukowa „Hołd pruski (1525-2025): geneza, okoliczności i następstwa”, która odbędzie się w Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie oraz Muzeum Zamkowym w Malborku od 12 do 14 maja. Wydarzenie z roku 1525 będzie też tematem lekcji muzealnych, przygotowanych przez Dział Edukacji malborskiego muzeum.