Terapia Szekspirem? 28. międzynarodowy Festiwal Szekspirowski już wkrótce

– Motto festiwalu: „A niech się głowy toczą!”. Jeden z głównych politycznych rozgrywających w szekspirowskim „Antoniuszu i Kleopatrze” określa walkę o przywództwo „grą o głowy”. Jak bardzo ta gra bywa brutalna, przekonują się nie tylko kolejni bohaterowie scenicznych konfliktów rozpalających naszą wyobraźnię, ale też przygodne ofiary tych starć. „A niech się głowy toczą” brzmi niczym cyniczne wezwanie do udziału w brudnych politycznych rozgrywkach, którym możemy się przyglądać niczym szekspirowskie wiedźmy – czerpiąc przyjemność z ludzkiej niedoli. W „grach o głowy” – i na scenie, i poza nią – stawka jest najwyższa i nie ma od niej ucieczki – piszą organizatorzy festiwalu. 

28. Międzynarodowy Festiwal Szekspirowski. „A niech się głowy toczą”

– Krytyk teatralny i znawca Szekspira Jan Kott pisze o zmianach władzy i konfliktach, że są  nieuchronne, a przy tym przerażająco zwyczajne. „A niech się głowy toczą” – skoro toczyć się muszą i toczyć się będą. Czy jednak musimy się bezradnie przyglądać okrucieństwu? Czy niemoc zmiany historii jest tchórzowską pasywnością? Czy naprawdę mamy do wyboru, jak chce Hamlet, tylko dwie ścieżki: bierne znoszenie „zajadłych strzał losu” oraz czynny opór wobec „morza nieszczęść”, któremu musimy dać kres, choć jest to przecież niewykonalne. W naszym haśle kryje się bunt i niezgoda na takie stawianie sprawy.

Motto nawiązuje też – jak czytamy w zapowiedzi wydarzenia – do: gwałtownych zmian społecznych, zawirowań politycznych, kapryśnego koła losu, kręgu dziejów, powtarzalności problemów i mechanizmów, które mielą jednostki i niszczą wspólnoty. Niech się toczą głowy. Niech się toczą wojny i spory polityczne, niech nas mielą żarna historii: takie ich prawidła. Nie znaczy to jednak, że musimy pokornie godzić się na to, co nam daje los. To, jaką postawę przyjmiemy wobec niesprawiedliwości świata, czyni nas ludźmi.

„A niech się głowy toczą”: brzmi też zatem – dodają twórcy – niczym ciche przyzwolenie na przemijanie. Przyzwolenie to pojawia się chyba dopiero, kiedy wyrobimy sobie nawyk spokojnej refleksji, godząc się z nieuchronnością losu i nabierając odporności na rzeczy, na które nie mamy przecież wpływu. Terapia Szekspirem? Czemu nie.  

Autorką tegorocznego motta jest Anna Kowalcze-Pawlik. Literaturoznawczyni i tłumaczka, wieloletnia członkini Zarządu Polskiego Towarzystwa Szekspirowskiego.

28. międzynarodowy Festiwal Szekspirowski. PROGRAM 

Pozakonkursowe najważniejsze wydarzenia festiwalu w skrócie

28. międzynarodowy Festiwal Szekspirowski rozpocznie się 25 lipca prapremierą spektaklu „Burza. Prequel” Maliny Prześlugi w reżyserii Joanny Zdrady. Najnowsza produkcja Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego to wielowątkowa opowieść dla młodzieży oraz dorosłych o dojrzewaniu, poszukiwaniu własnej drogi, sile przyjaźni i potrzebie wolności. Spektakl będzie można zobaczyć również kolejnego dnia festiwalu.

27 i 28 lipca na dziedzińcu Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego zaprezentowany zostanie laureat konkursu ShakeSpheare zorganizowanego przez Europejską Sieć Festiwali Szekspirowskich (ESFN). Pełen humoru spektakl „Hamlet Double Bill” (scenariusz, reżyseria, obsada: Alberta Ierardi, Giorgio Vierda, Adrian Hughes, English Theatre Company, La Ribalta Teatro, Wielka Brytania/Włochy) opisuje dwie różne perspektywy historii Hamleta: punkt widzenia Grabarzy i Aktorów. Są oni wykonawcami losu, który rozstrzyga się w Elsynorze: reprezentują początek i koniec historii księcia.

29 lipca festiwalowa publiczność zobaczy Hamleta w wersji rumuńskiego Teatru Narodowego i brytyjskiego Cheek by Jowl. Ten Hamlet to postać poszukująca. Przeszukuje stulecia, wędruje przez epoki. I jest tym dryfowaniem już mocno zmęczona. „Hamlet” wyreżyserowany przez jednego z najbardziej oryginalnych reżyserów, według „Le Figaro”, Declana Donellana. 

Tego samego dnia, 29 lipca, wystąpi Teatr Młodych w Zagrzebiu ze spektaklem „12. noc albo co chcecie” w reżyserii Grzegorza Jarzyny. Renesansowa komedia omyłek staje się współczesną opowieścią o miłości, która przekracza granice płci i preferencji seksualnych, zmieniając wszystkich i wszystko.

W programie znalazła się również premiera trzeciej część trylogii Grubej i Głupiej (Patrycji Kowańskiej i Dominiki Knapik), czyli laureatek Nagrody Dziennikarzy i ubiegłorocznego konkursu SzekspirOFF (którego celem jest finansowe wsparcie produkcji najbardziej wartościowych projektów artystycznych opartych na twórczości Williama Szekspira lub nią inspirowanych). „Very cheap” będzie można zobaczyć 3 sierpnia. To sceniczny traktat-kabaret o paradoksach kapitalizmu i cenie sztuki, w którym artystki-freelancerki przymierzają maski szekspirowskich (i nie tylko!) sex workerek.

3 sierpnia, po ogłoszeniu werdyktów festiwalowych konkursów, wystąpi Iwano-Frankiwski Narodowy Akademicki Teatr im. Iwana Franki z postapokaliptyczną wersją najsmutniejszej tragedii Szekspira, „Romea i Julii”, w reżyserii Rostyslava Derzhypilskiego. Romeo spotyka Julię w klubie nocnym. Ikoniczny pocałunek na balkonie odbywa się w przemysłowej wieży strażniczej, a walka między Tybaltem a Merkucjem wybucha w ogromnej klatce. Po rozpoczęciu wojny w Ukrainie spektakl ten był przeniesiony ze sceny do schronu i prezentowany ukraińskiej publiczności, mimo niebezpieczeństw wojny. Materiały filmowe z tych prezentacji pokazywały telewizje w całej Europie. 

Na zakończenie 28. międzynarodowego Festiwalu Szekspirowskiego, 4 sierpnia, prosto z Peru „Hamlet” Teatro La Plaza. Reżyserka i dramaturżka Chela De Ferrari wspólnie z grupą aktorek i aktorów z zespołem Downa stworzyła spektakl będący swobodną interpretacją „Hamleta” Williama Szekspira. Oryginalny tekst wchodzi w dialog z osobistymi treściami, w których performerki i performerzy opowiadają własną historię.

28. międzynarodowy Festiwal Szekspirowski, 25 lipca-4 sierpnia 2024. Więcej informacji: festiwalszekspirowski.pl.

Konkurs o Nagrodę Złotego Yoricka

Konkurs na najlepszą polską inscenizację dzieł dramatycznych Williama Szekspira oraz utworów inspirowanych jego dziełami odbywa się nieprzerwanie od 1994 roku i stanowi podsumowanie polskich szekspirowskich realizacji danego sezonu artystycznego.

Widzowie festiwalu zobaczą w tym roku aż pięć polskich szekspirowskich produkcji sezonu. W konkursie o Złotego Yoricka udział biorą:

• „Sen nocy letniej”, reż. Jan Klata, Teatr Nowy w Poznaniu,
• „Makbet”, reż. Paweł Palcat, Bałtycki Teatr Dramatyczny w Koszalinie,
• „Makbet. Głosy z ciemności”, reż. Aneta Adamska-Szukała, Teatr Przedmieście, Rzeszów,
• „Wszystko dobre, co się dobrze kończy”, reż. Szymon Kaczmarek, Teatr im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu,
• „Burza. Regulamin wyspy”, reż. Katarzyna Minkowska, Teatr im Jana Kochanowskiego w Opolu.

Zwycięski teatr otrzyma statuetkę Złotego Yoricka oraz nagrodę finansową w wysokości 40 tys. zł.