Gdańskie tramwaje mają już 150 lat!

Być może są mieszkańcy, którym gdańska komunikacja tramwajowa jest zupełnie obojętna. Większość jednak bez trudu odszuka wspomnienia, w których  wyraźnie wybrzmiewa metaliczny turkot kół toczących się po niekończących się szynach. Dla jednych będzie to niezapomniana podróż z rozśpiewanymi, hiszpańskimi kibicami w czasie Euro 2012, dla innych mniej przyjemna droga do dentysty, którą odbyły na kolanach zmartwionej mamy. Niezależnie od rodzaju wspomnień, tramwaje stały się częścią życia kilku pokoleń gdańszczan, korzystających z ich dobrodziejstwa od 1873 r. Dobrą okazją do odświeżenia pamięci o niezliczonych podróżach do szkół, pracy, na plaże czy mecze, jest przypadające na ten rok 150-lecie gdańskich tramwajów. Okrągła rocznica, która wypada dokładnie 22 czerwca, zostanie podkreślona szeregiem aktywności integrujących zarówno pasjonatów, jak i codziennych podróżujących.

Spostrzegawczy zauważyli już specjalnie na tę okazję oklejony tramwaj typu DÜWAG N8C, który od lutego przypomina o rocznicy. Być może kolorowy pojazd zachęcił niektórych podróżnych do wyszukania w telefonie informacji o początkach oraz ewolucji komunikacji tramwajowej na Pomorzu. Przy tej okazji warto przypomnieć, że pierwsze tramwaje konne wyjechały na ulice Gdańska w 1873 r. Ówczesna trasa mierzyła 9,3 km i biegła przez Targ Rakowy, ul. 3 Maja, istniejącą wówczas Bramę Oliwską i dalej al. Zwycięstwa, al. Grunwaldzką do skrzyżowania z ul. Pomorską w Oliwie, gdzie była zajezdnia. Przełom nastąpił pod koniec XIX w., gdy rozpoczęto elektryfikację linii. Regularne połączenia tramwajów elektrycznych rozpoczęły się 12 sierpnia 1896 r. Uruchomiono wówczas trasę z Targu Siennego do Oruni i z Nowych Ogrodów do Emaus. Istotnym momentem w historii gdańskich tramwajów była wiosna 1914 r., gdy wprowadzono numeryczne oznaczenie linii.

Cała droga, jaką przebyły gdańskie tramwaje, aby stać się wizytówką miasta, to kawał historii miasta oraz część życia współczesnych gdańszczan, o czym będą przypominać tegoroczne obchody rocznicowe.

Po zakończeniu działań wojennych w 1945 r. sieć trakcyjna praktycznie przestała istnieć, torowiska były poważnie uszkodzone przez pociski artyleryjskie, a żaden wagon nie był zdatny do ruchu. Dlatego od razu przystąpiono do odbudowy infrastruktury oraz sukcesywnego przywracania do ruchu tras tramwajowych. Budowano też nowe. W 1946 r. wybudowano trasę z Oliwy do Sopotu, dzięki czemu tramwaje mogły kursować z Sopotu przez Oliwę do Śródmieścia Gdańska.

Symbolem dekady Gierka stała się „Stopiątka”, czyli tramwaj typu 105N pochodzący z chorzowskiej fabryki Konstal. Pierwsza „Stopiątka” trafiła do Gdańska 5 marca 1975 r. Dokładnie 46 lat później – 5 marca 2021 r., ta najliczniejsza w historii miasta grupa pojazdów zakończyła swoją misję.

W 1997 r. do gdańskiej floty dołączyły nowe, trzyczłonowe tramwaje Konstal 114Na – nazywane przez pracowników i pasjonatów komunikacji miejskiej „orłami”. Wśród floty 105N wyróżniały się niskopodłogowym, środkowym członem. Kolejnym krokiem ku nowoczesności był zakup trzyczłonowych wozów typu NGd99 rodziny Citadis.

Warto też wspomnieć, że 31 maja 2001 r. Rada Miasta Gdańska przyjęła Gdański Projekt Komunikacji Miejskiej na który złożyły się plany modernizacji i rozbudowy gdańskiej sieci tramwajowej. Dzięki GPKM oraz środkom unijnym zmodernizowanych, wyremontowanych i przebudowanych zostało kilkadziesiąt kilometrów torowisk i sieci trakcyjnych oraz zakupiono nowoczesny i funkcjonalny tabor. Powstały także nowe linie tramwajowe, w tym do dzielnicy Chełm, do nowej pętli Łostowice-Świętokrzyska, do Ujeściska, a także na odcinku od pętli Siedlce do przystanku Brętowo.

Obecnie gdańska flota jest w 100 procentach niskopodłogowa. Tylko w ciągu ostatnich lat zasiliło ją 70 nowoczesnych tramwajów Pesa Swing i Pesa Jazz Duo. Dzięki tym inwestycjom możliwe było wycofanie z ruchu, wspomnianych wcześniej, ostatnich wysokopodłogowych pojazdów Konstal 105N, które funkcjonują jeszcze w innych miastach. Gdańsk jest pierwszym polskim miastem, spośród tych w których komunikacja tramwajowa funkcjonuje nieprzerwanie, które oferuje pasażerom w pełni niskopodłogową flotę tramwajową.

Gdańskie tramwaje pokonują rocznie 15 milionów kilometrów, co oznacza, że około 375 razy w ciągu roku okrążają Ziemię na wysokości równika. Gdańsk inwestuje w nowe pojazdy, a także cały czas sukcesywnie modernizuje swoją flotę. W ramach gruntownych modernizacji tramwaje wyposażane są w szereg nowoczesnych rozwiązań przekładających na komfort jazdy pasażerów. Pasażerowie otrzymują komfort podróży porównywalny do tego, który oferują najnowsze tramwaje.

Namacalnym dowodem 150-letniej ewolucji komunikacji tramwajowej są do dziś zachowane egzemplarze pojazdów. Dumą historycznej floty Gdańskich Autobusów i Tramwajów jest unikatowy na skalę światową, oryginalny tramwaj konny z 1873 r., który obsługiwał pierwszą linię w Gdańsku. Wagon waży ok. 3000 kg i ma 36 miejsc siedzących. W skład zabytkowego taboru wchodzą też: Bergmann z 1927 r., Ring z 1930 r., Konstal N z 1952 r., Konstal 102Na z 1970 r., Konstal 105N z 1977 r., oraz trzywagonowy Konstal 105Na z 1982 r. Pojazdy te są atrakcją wielu wydarzeń oraz przestrzenią ważnych projektów społecznych realizowanych na terenie naszego miasta.

Najważniejszym wydarzeniem z okazji 150-lecia tramwajów w Gdańsku będzie festyn rodzinny, który odbędzie się 25 czerwca na placu przy centrum wystawienniczo-kongresowego AmberExpo.