Ustawa uderzy w lichwiarską sprzedaż na raty i „chwilówki”

Aż 3,24 miliarda złotych wyniosło łącznie zadłużenie konsumentów w województwie pomorskim według opublikowanego niedawno opracowania Krajowego Rejestru Długów i Rzetelnej Firmy. Stawiało to region, zamieszkały przez niespełna 2,35 miliona ludzi, na niechlubnym czwartym miejscu w skali kraju pod tym względem – za jeszcze bardziej zalegającymi z płatnościami Mazowszem, Śląskiem oraz Dolnym Śląskiem. Nie bez wpływu na kłopoty finansowe Pomorzan, pozostawać może fakt, że niemal połowa zamieszkuje w Trójmieście lub na obrzeżach tego ośrodka, bowiem – na co wskazują eksperci - życie w dużych miastach zwyczajnie kosztuje więcej.

- Mieszkańcy dużych metropolii mają więcej pokus i wydatków niż ludzie z mniejszych ośrodków. Życie tam jest też po prostu droższe. Duża urbanizacja często idzie w parze z wysokim odsetkiem zadłużonych na wyższe kwoty – wskazuje Andrzej Kulik z Rzetelnej Firmy, choć zaznacza, że nie zawsze jest to reguła.

Zgodnie z raportem KRD, na Pomorzu zadłużony jest blisko 1 na 11 mieszkańców, a średnia kwota jego zobowiązań wynosi 19,5 tysiąca złotych, co również plasuje nas w nieprzyjemnej czołówce.

Właśnie rosnącemu zadłużeniu Polaków przeciwdziałać ma przygotowana w resorcie sprawiedliwości, uchwalona przez parlament, a następnie podpisana przez prezydenta RP Ustawa o przeciwdziałaniu lichwie, która została właśnie opublikowana w Dzienniku Ustaw, a której przepisy wejść w życie mają w połowie maja 2023 roku (choć część regulacji wejść w życie ma w grudniu 2022 r., a jeden – dot. nadzoru nad działalnością instytucji pożyczkowych od 1 stycznia 2024 r.).

- Nowe przepisy to rewolucja, jeśli chodzi o skuteczną ochronę Polaków, przede wszystkim osób najsłabszych, przed lichwiarzami. To dobra wiadomość, bo oznacza koniec dramatów ludzi, którzy tracili dorobek życia na skutek lichwiarskich odsetek od pożyczki. To dobra wiadomość, bo lichwiarze nie będą już czuć się bezkarni – przekonywał podczas konferencji prasowej na temat ustawy Zbigniew Ziobro - minister sprawiedliwości i prokurator generalny.

Jak się dowiadujemy, ustawa precyzyjnie określa, gdzie zaczyna się lichwa oraz zawiera jasną definicję „kosztów pozaodsetkowych”, wprowadza także każdorazowe badanie zdolności kredytowej oraz większy nadzór nad instytucjami pożyczkowymi. 

Raty z „zerowymi” odsetkami

Nowe prawo ma zakończyć dowolność w ustalaniu dodatkowych opłat za zakupy na raty. Maksymalny limit dodatkowych opłat zostanie ustalony na 45 procent całkowitej kwoty pożyczki w okresie trwania umowy, a jeśli na uregulowanie zobowiązania będzie tylko 6 miesięcy - suma odsetek i kosztów pozaodsetkowych nie będzie mogła przekroczyć 25 proc. Dodatkowo w przypadku przedterminowej spłaty konsumentowi przysługiwać ma „proporcjonalny zwrot wszelkich opłat i kosztów związanych z pożyczką”. Limit samych odsetek pozostanie na obecnym poziomie: maksymalnie 20,5 proc. w skali roku.

Zmiana jest istotna o tyle, że dziś propozycja nawet „zerowych” odsetek, choć brzmi niezwykle atrakcyjnie w praktyce może oznaczać porażające koszty różnego rodzaju prowizji, marż, opłat i ubezpieczenia, które – jak wskazuje resort sprawiedliwości – potrafią wynosić przykładowo „napisane zwykle drobnym druczkiem i w mało widocznym miejscu” 96,5 procenta RRSO [rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania – dop.red.], co oznacza, że w praktyce do spłaty jest niemal dwukrotność wnioskowanej kwoty.

„Chwilówki” w kagańcu

Nowe zasady udzielania tzw. chwilówek, czyli pożyczek na stosunkowo niskie kwoty i z krótkim czasem spłaty – często 30 czy 60 dni, wyglądać będą podobne jak te dotyczące opisanych powyżej zakupów na raty. Limit opłat w ich przypadku takich, jak przykładowe prowizje czy marże, ograniczony będzie do 20 procent kwoty pożyczki w skali roku i 45 proc. w całym okresie kredytowania. Natomiast maksimum odsetek od samej pożyczki wyniesie 20,5 proc. w skali roku.

To o tyle ważne, że rynek chwilówek aż puchnie od patologicznych sytuacji, w których rzeczywiste koszty spłaty zadłużenia sięgać potrafią nawet kilku tysięcy procent, a więc dług faktycznie spłacany bywa nawet dziesięć czy kilkadziesiąt razy. Spiralę zaś dodatkowo nakręca tzw. rolowanie długu, oferowane przez te same, lichwiarskie firmy pożyczkowe, które proponują klientom zaciąganie nowych pożyczek na spłatę dopiero co zaciągniętych pożyczek, a to w skrajnych przypadkach prowadzi do interwencji komornika i utraty dorobku życia.

„Dzięki ustawie antylichwiarskiej zadłużający się Polacy zyskają rzeczywistą prawną ochronę. Państwo będzie mogło skutecznie działać zanim ktokolwiek padnie ofiarą oszustwa i szybko reagować na każdy sygnał, że udzielający pożyczek łamią prawo” – zapowiada Ministerstwo Sprawiedliwości i pozostaje jedynie mieć nadzieję, że przepisy faktycznie podziałają.

Zobacz: Najemcy w Chojnicach zalegają z płatnościami. Coraz więcej za lokale użytkowe