Ogłoszono laureatów Pomorskiej Nagrody Literackiej

Pomorska Nagroda Literacka „Wiatr od morza” została ustanowiona przez Sejmik Województwa Pomorskiego w 2018 r. Przyznaje się ją autorom zamieszkałym i tworzącym na Pomorzu bądź autorom dzieł w istotny sposób związanych z tematyką pomorską, oraz za całokształt dokonań twórczych lub pracy na rzecz literatury, książki i czytelnictwa w roku poprzedzającym wręczenie nagrody.

W tym roku odnotowano rekordową liczbę zgłoszeń.

Na liście książek, które ubiegały się o tytuł Literackiej Książki Roku 2021, znalazło się 170 pozycji,

natomiast o miano Pomorskiej Książki Roku walczyło aż 260 tytułów.

Pomorska Nagroda Literacka „Wiatr od morza”. Lista laureatów za rok 2021

W kategorii Literacka Książka Roku: Monika Milewska za książkę „Ślepa kuchnia. Jedzenie i ideologia w PRL”

Monika Milewska jest eseistką, dramatopisarką, historykiem i antropologiem kultury.

O tym, jak powstała książka, mówiła tygodnikowi „Zawsze Pomorze”:

– „Ślepą kuchnię” zaczęłam pisać w połowie marca 2020 roku, na początku pierwszego, najtrudniejszego z lockdownów. Udało mi się wcześniej zgromadzić potrzebne do pracy źródła oraz… zapasy żywności na jakieś pięć tygodni. Rzeczywistość zaczęła wówczas przedziwnie korespondować z tematem moich badań, w sklepach na moment pojawiły się puste półki, przed sklepami zagościły kolejki, a w Internecie – kryzysowe przepisy. Później z kolei, mogłam poczuć się, jak partyjni dygnitarze z kart mojej książki – jedzenie przynosili mi do domu kurierzy. Pod koniec pracy nad książką, nie jadłam już, niestety, prawie nic. Dopadła mnie poważna choroba, u której podstaw, jak na ironię, leżą dopiero teraz zdiagnozowane, kosmiczne wręcz, nietolerancje pokarmowe. Śmieję się, że książka jest tak gruba, bo autorka podczas jej pisania straciła wiele kilogramów.

Monika Milewska już po raz drugi została laureatką Pomorskiej Nagrody Literackiej „Wiatr od morza”. Pierwsze wyróżnienie otrzymała w 2019 roku za książkę „Latawiec z betonu”.

– Zaskoczenie odbiera mi głos – powiedziała podczas gali, wskazując na statuetkę, dodała: – Stałam się kolekcjonerką... Usłyszałam ostatnio o mojej książce, że należy do nurtu książek, które opowiadają o PRL-u bez słodzenia, bez cukrzenia, że to nasz moralny obowiązek, ludzi, którzy żyliśmy w tamtym systemie, żeby właśnie nie słodzić, żeby nie mówić o nim z nostalgią. Owszem, to było nasze dzieciństwo, to była nasza młodość, ale musimy dawać herbertowskie świadectwo, że był to zły i często, po prostu, byle jaki czas. Pisząc tę książkę, cały czas to miałam na myśli.

W kategorii Pomorska Książka Roku: Janusz Dargacz, Katarzyna Kurkowska i Leszek Molendowski za książkę „Historie gdańskich dzielnic. Tom III: Nowy Port”

Nowy Port to bohater kolejnego tomu z serii „Historie Gdańskich Dzielnic”, wydawanej przez Muzeum Gdańska. Jego redaktorami zostali Janusz Dargacz, Katarzyna Kurkowska i Leszek Molendowski, którzy do współpracy zaprosili historyków oraz historyków sztuki reprezentujących różne ośrodki naukowe i instytucje. W efekcie powstało 16 ciekawych rozpraw, do których załączono wiele map, grafik, ilustracji i zdjęć pokazujących historię powstawania oraz rozwoju dzielnicy. Opisano tu, jak usłyszeliśmy w wygłoszonej laudacji, „dzieje ulic, budynków i ludzi na przestrzeni dwustu lat, starano się wyjaśnić, dlaczego Nowy Port jest taki, jaki jest. Jury konkursu było zgodne w swojej wysokiej ocenie nie tylko idei całej serii, ale przede wszystkim sposobu, w jaki przywrócono naszej świadomości Nowy Port i jego mieszkańców”.

– Mówiłem już o tym wielokrotnie przy innych okazjach, że ta książka jest dziełem wielu autorów – zaznaczył podczas gali Janusz Dargacz. – Nasz udział sprowadzał się do prac redakcyjnych. Książka ta to trzecia z serii książek „Historia Gdańskich Dzielnic”, które Muzeum Gdańska wydaje od 2017 roku. Przed nami kolejny tom, mam nadzieję, że nie mniej udany niż książka o Nowym Porcie. Szczególnie chciałbym podziękować współautorom. Nie ma dziś z nami Katarzyny Kurkowskiej, ale chyba mogę zdradzić tajemnicę, że kilka dni temu została mamą…

Książka Janusza Dargacza, Katarzyny Kurkowskiej i Leszka Molendowskiego otrzymała też Nagrodę Czytelników.

Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna im. Josepha Conrada-Korzeniowskiego w Gdańsku zaproponowała czytelnikom plebiscyt na specjalne wyróżnienie. Przyznano je w historii Pomorskiej Nagrody Literackiej po raz pierwszy.

W kategorii Całokształt pracy literackiej: Anna Czekanowicz-Drążewska

Anna Czekanowicz-Drążewska – poetka, prozaiczka i tłumaczka, a także pomysłodawczyni nagrody i festiwalu Europejski Poeta Wolności. Debiutowała w 1973 roku jako poetka na łamach pisma studenckiego „Litteraria”. W latach 70. związana z grupą poetycką Wspólność. Po 1990 roku była wieloletnią kierowniczką literacką Opery Bałtyckiej i Filharmonii Bałtyckiej w Gdańsku. W latach 2002-2005 pełniła funkcję prezeski gdańskiego oddziału Stowarzyszenia Pisarzy Polskich, a od 2008 roku – dyrektorki Biura Prezydenta Gdańska do spraw Kultury. W latach 2018-2021 zasiadała w Pomorskiej Radzie Kultury.

– Dziękuję przede wszystkim przyjaciołom – powiedziała podczas gali laureatka. – Dlatego, że pamiętają o mnie zawsze, nawet wtedy, kiedy mnie zdarza się o sobie zapominać. „Całokształt” to bardzo dziwne słowo. Podczas gdy jego druga część – „kształt”, wydaje się słowem dobrym, nieskończonym, zawierającym w sobie rozmaite formy niekanciaste, to już ten przedrostek „cało” , który trąca o „całość”, budzi ogromny niepokój, bo wiąże się z końcem i trochę przeraża. Dziękuję za zwrócenie uwagi na mój głos, który nie jest przecież głosem przebijającym się w wyjątkowo mocnym brzmieniu. Jakbym miała poczucie, że usłyszany został szept... Dziękuję kapitule, marszałkowi województwa, a nade wszystko, dziękuję Gdańskowi, mojemu miastu, miastu, z którym czuję się zrośnięta, związana na zawsze poprzez ludzi, którzy je tworzą.

Kto otrzymał Kaszubską Nagrodę Literacką?

Równolegle do Pomorskiej Nagrody Literackiej ustanowione zostało również jej siostrzane wyróżnienie, czyli Kaszubska Nagroda Literacka, które przyznaje się za szczególne dokonania literackie w języku kaszubskim. Dotyczy to również tłumaczeń na język kaszubski lub całokształtu pracy literackiej w tym języku. Kaszubską Nagrodą Literacką uhonorowany został ks. prof. dr hab. Jan Walkusz.

Ks. prof. dr hab. Jan Walkusz to wykładowca Wydziału Teologii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, założyciel i redaktor ogólnopolskiego rocznika naukowego „Kościół w Polsce. Dzieje i Kultura”, członek rady naukowej czasopisma „Folia Pomeraniae”, a także współpracownik wielu wydawnictw leksykograficznych. Jako poeta zadebiutował w 1977 roku. Tworzy: wiersze, piosenki, pieśni, eseje, artykuły, rozprawy i recenzje. Jest autorem ponad 700 publikacji, w tym 31 książek autorskich. Należy do wielu krajowych i zagranicznych towarzystw naukowych, w tym do Komisji Historycznej PAN, Komitetu Nauk Teologicznych PAN oraz do Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. W 1992 roku został wybrany przewodniczącym jury finału konkursu recytatorskiego „Rodné Mowë”.

– Od ponad 40 lat czytałem i smakowałem Pomorze i Kaszuby z odległego Lublina, a twórczość literacka jest dla mnie panaceum na wszystkie ludzkie słabości, dolegliwości, bóle, były to nieustanne powroty na Pomorze – powiedział podczas gali. –  Cóż, wypada na koniec powiedzieć, może właśnie trzeba wykrzyczeć to słowami poety:
„Spraw, dobry Boże, żeby nie cierpieli cierpiący. Ci bez miłości, żeby jej doznali. Aby płaczący – nie płakali. By ci, co giną, nie zginęli. Żeby niewdzięczności kres nastąpił, a gniew zamienił w przebaczenie. I zrób coś, Panie, z codziennym smutkiem, a każdemu daj dar czynienia dobra”.

Nagrodę w konkursie stanowią statuetka „Wiatr od morza” autorstwa prof. Jacka Zdybla oraz 15 tys. zł w każdej kategorii. Laureatom wręczył je marszałek województwa pomorskiego Mieczysław Struk.

– Chcemy, aby ta nagroda jak najmocniej zakorzeniła się w świadomości pomorskich miłośników słowa pisanego, a także podtrzymywała i promowała miłość do literatury. Jest ona wyrazem uznania dla twórczej pracy i dokonań pomorskich środowisk literackich: pisarzy, dziennikarzy, autorów książek i opracowań humanistycznych, historycznych, regionalnych, dramatopisarzy i scenarzystów, a także wydawców książek i czasopism oraz bibliotekarzy – mówił podczas gali marszałek Mieczysław Struk.

Uroczystość prowadził Władysław Zawistowski, dyrektor Departamentu Kultury Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego. 

Zwieńczeniem gali był koncert Ralpha Kamińskiego – wokalisty, autora tekstów, kompozytora, artysty, który tworzy muzykę określaną jako pop alternatywny. W Centrum św. Jana podczas jego koncertu można było usłyszeć m.in. takie przeboje, jak „Bal u Rafała”, „Duchy” czy „Planeta i ja”.