Miliony na ochronę Bałtyku. Fundacja Orlen dla Pomorza przyznała Bałtyckie Granty

Czy rozwój gospodarczy na pewno wyklucza ekologię i dbałość o środowisko naturalne? Fundacja Orlen dla Pomorza postawiła udowodnić, że możliwe jest połączenie aktywności przemysłowej i jednocześnie działań prośrodowiskowych chroniących nasz ekosystem oraz wspomagających gospodarczą działalność. Takie właśnie zadanie postawiono przed uczestnikami pierwszej edycji Bałtyckiego Grantu Bioróżnorodności.

Konkurs, w którym do zdobycia były 4 miliony złotych, ma na celu przede wszystkim pomóc w ochronie fauny i flory naszego morza – tak przez działania bezpośrednie, np. program rehabilitacji zwierząt czy budowę ambulatoriów, jak i poprzez badania naukowe. W zamyśle Fundacji istotne jest także zwiększenie społecznej świadomości na temat znaczenia ochrony środowiska Bałtyku – dzięki programom edukacyjnym czy wsparciu lokalnych społeczności w działaniach ekologicznych.

Wierzymy, że każda kropla zaangażowania może stać się falą pozytywnych zmian. Właśnie dlatego wspieramy naukowców, społeczników i pasjonatów, którzy najlepiej wiedzą, jak pomóc przyrodzie. Tu i teraz podejmujemy realne działania, by nasi potomkowie mogli cieszyć się pełnym życia morzem, tak jak my dziś. Nasz grant jest odpowiedzią na realne potrzeby ochrony gatunków morskich i zrównoważonego rozwoju regionu.

Anna Oczoś / prezes zarządu Fundacji Orlen dla Pomorza

Dziesięć innowacyjnych projektów

Bałtycki Grant Bioróżnorodności kierowany jest do: organizacji pozarządowych i społecznych, fundacji, stowarzyszeń, szkół, samorządów oraz instytucji badawczych, których działania koncentrują się wokół ekologii i ochrony wód oraz wybrzeży Bałtyku. Do pierwszej edycji konkursu, ogłoszonego w listopadzie 2024 r., zgłosiło się 68 podmiotów. Spośród nich wybrano dziesięć bardzo różnych projektów. Wyniki ogłoszono w symbolicznym dla tematyki konkursu miejscu – w znajdującej się w Helu Stacji Morskiej Uniwersytetu Gdańskiego.

– Bałtyk to dla nas bardzo ważny akwen, ponieważ jest miejscem prowadzenia naszej działalności gospodarczej – podkreśla Jacek Mazurczak, kierujący Biurem Relacji z Otoczeniem Orlen. – To już nie tylko Baltic Pipe, nie tylko eksploatacja ropy i gazu na szelfie Morza Bałtyckiego, ale również rozbudowa morskich farm wiatrowych. 

Właśnie dlatego prowadzimy program Bałtycki Grant Bioróżnorodności, do którego zaprosiliśmy instytucje naukowe oraz organizacje pozarządowe, i tym bardziej cieszymy się, że tak wiele podmiotów odpowiedziało na nasze zaproszenie oraz pomaga nam zrozumieć, jak działa Bałtyk, co możemy zrobić dla jego bioróżnorodności i jak prowadzić biznes, by być nie tylko odpowiedzialnym sąsiadem, ale zrobić coś więcej dla środowiska, w którym działamy. Dzięki projektom realizowanym w ramach tego programu dowiemy się, jak możemy działać choćby wokół morskich farm wiatrowych, żeby tę bioróżnorodność wzmacniać, jednocześnie przyczyniając się do walki z plastikiem.

Jacek Mazurczak / kierujący Biurem Relacji z Otoczeniem Orlen

Założenia programu grantowego przygotowywali zespół ekspertów z Fundacji Orlen dla Pomorza, zespół ds. koordynacji bioróżnorodności z Biura Ochrony Środowiska oraz Działu Zrównoważonego Rozwoju Biznesu Orlen. 

Wśród zwycięskich projektów znalazły się m.in.: 

• monitoring zanieczyszczenia Bałtyku farmaceutykami,
• badania różnorodności gatunkowej Ławicy Słupskiej i Środkowej oraz kamiennej rafy w gdyńskim Orłowie,
• stworzenie farmy wodorostów, z których może powstać bioplastik,
• badania naukowe w zakresie zachowań i wędrówek ptaków z wykorzystaniem nadajników GSM
• czy opracowanie aplikacji umożliwiającej współpracę mieszkańców Pomorza i turystów z naukowcami.

Liny z bioplastiku od Fundacji MOZI

Jednym z laureatów Bałtyckiego Grantu Bioróżnorodności jest interdyscyplinarna Fundacja MOZI, działająca na styku sztuki, edukacji, ekologii i technicznych innowacji. W ramach przyznanego grantu zamierza ona stworzyć prototypy narzędzi połowowych z bioplastiku. 

Zamierzamy testować w warunkach morskich biodegradowalne materiały i bioplastiki stworzone na bazie bałtyckich glonów. Jesteśmy przekonani, że będzie to ekologiczna odpowiedź na zapotrzebowanie branży morskiej, ponieważ z naszych bioplastików można tworzyć boje, liny, sieci, aby ograniczyć problem zanieczyszczenia narzędziami połowowymi. Badania pokazują, że stanowią one ok. 27 proc. całego zanieczyszczenia w morzu.

Blanka Brywa z Fundacji MOZI

Fundacja planuje także opracować prototypową farmę pokazującą możliwości uprawy wodorostów i małży na obszarach morskich inwestycji.

– Mamy nadzieję, że dzięki uzyskanemu grantowi doprowadzimy do lepszej przyszłości bez plastiku w morzu – mówi Blanka Brywa.

GUMed sprawdzi zanieczyszczenie morza farmaceutykami

Grant otrzymał także projekt PharmaSea Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. Uczelnia zamierza wykorzystać go do sezonowego monitoringu zanieczyszczenia farmaceutykami organizmów morskich i wód Morza Bałtyckiego.

Nadal bardzie wiele osób wyrzuca leki do kosza, nie zdając sobie sprawy z tego, że potem przenikną one do środowiska. Monitoring pozwoli na ocenę skali problemu oraz identyfikację tych farmaceutyków, które są największym zagrożeniem dla zwierząt morskich.

dr hab. Anna Hallmann z GUMed 

Badacze pracujący przy tym projekcie będą pobierali próbki z wyznaczonych punktów, zbadają też kraby występujące w Bałtyku pod kątem zawartości farmaceutyków w organizmie.

UG stawia na edukację

Z kolei Fundacja Rozwoju Uniwersytetu Gdańskiego w ramach otrzymanego grantu będzie działać na rzecz ochrony przyrody i zrównoważonego rozwoju w województwie pomorskim.

– Realizujemy go we współpracy z ekspertami ze Stacji Morskiej Uniwersytetu Gdańskiego w Helu oraz Wydziału Biologii UG – mówi Agnieszka Wojtach, wiceprezeska FRUG. – Przedstawiony przez nas projekt składa się z trzech komponentów: edukacyjnego, naukowego oraz infrastrukturalnego.

Komponent edukacyjny to przede wszystkim przewidzianych w projekcie 20 warsztatów z zakresu edukacji ekologicznej dla dzieci i młodzieży ze szkół z całego województwa pomorskiego. 

Zakładamy, że w naszych warsztatach weźmie udział ok. 1,6 tys. dzieci. Będą to zajęcia z zakresu ochrony morza, stref przybrzeżnych, bioróżnorodności. Będziemy wyjaśniać, jak ważne są postawy prośrodowiskowe, bo nasze wybory decydują o jakości środowiska.

Agnieszka Wojtach / wiceprezeska FRUG

Badania naukowe prowadzone przez naukowców z UG będą obejmowały zachowania i wędrówki ptaków siewkowych korzystających z obszarów Zatoki Gdańskiej i puckiej. Natomiast w ramach komponentu infrastrukturalnego naprawione zostaną zniszczone elementy kładek spacerowych nad wydmami parku Wydmowego w Helu. To istotne, bowiem kładki te pełnią nie tylko funkcję turystyczną, ale także chronią ekosystem.

W ramach kolejnego grantu otrzymanego przez UG prowadzone będą badania kamienistego dna Bałtyku na obszarze Ławicy Słupskiej, Ławicy Środkowej i kamiennej rafy na wysokości gdyńskiego Orłowa. 

Mobilna aplikacja dla każdego

Morski Instytut Rybacki przedstawił przedsięwzięcie: „Dziwny jest nasz Bałtyk”.

W tym ciekawym projekcie wnioskodawcy chcą przygotować aplikację mobilną. Za jej pośrednictwem mieszkańcy i turyści będą mogli wysyłać zdjęcia roślin oraz zwierząt wodnych, które następnie będą poddawane analizie naukowców z Morskiego Instytutu Rybackiego.

Liliana Ciechanowicz z Fundacji ORLEN dla Pomorza

W ramach grantu badacze MIR organizują też roczny monitoring zmian w środowisku morskim, prowadzony przez uczniów. 

Klamra edukacyjna

Stowarzyszenie Drapolicz, założone przez ornitologów, w ramach grantu w tym roku zamierza rozpocząć jesienny monitoring ptaków morskich na Mierzei Wiślanej.

Kolejne projekty: Pomorskiego Ośrodka Dzikich Zwierząt Ostoja oraz Fundacji dla Dzikich Zwierząt Larus, to pomoc dzikim zwierzętom. Oba podmioty otrzymają woliery dla ptaków wodnych, ośrodek Ostoja będzie też miał środki na zakup specjalistycznego samochodu do bezpiecznego transportu zwierząt.

W Łebie z funduszu grantowego powstanie natomiast ścieżka dydaktyczna na terenie Słowińskiego Parku Narodowego, projekt Szkoły Podstawowej w Bierkowie niedaleko Słupska zaś to działania edukacyjne dla uczniów, rodziców i lokalnej społeczności – w tym rolników – na temat stosowania zbyt dużej ilości nawozów sztucznych prowadzących do eutrofizacji wód Bałtyku.

– Wszystkie dziesięć projektów spina klamra w postaci edukacji – zwraca uwagę Liliana Ciechanowicz. – Każdy z tych projektów zawiera wątek edukacyjny, za co bardzo dziękujemy wnioskodawcom.

Ochrona środowiska i troska o bioróżnorodność to ważne elementy naszej Strategii Zrównoważonego Rozwoju w Grupie Orlen. Z pełnym zaangażowaniem podejmujemy działania na rzecz ochrony życia w wodach Bałtyku oraz na terenach nadmorskich, mając świadomość ich unikalnej wartości przyrodniczej. Wierzymy, że skuteczna ochrona ekosystemów wymaga nie tylko konkretnych działań, ale także edukacji i budowania świadomości ekologicznej wśród dzieci, młodzieży oraz dorosłych. Bałtycki Grant Bioróżnorodności to istotny krok na tej drodze, który pozwala nam realnie wspierać inicjatywy na rzecz zachowania bogactwa przyrodniczego Bałtyku dla przyszłych pokoleń

Lidia Kołucka / dyrektor wykonawcza ds. sponsoringu Orlen

Szczegółowe informacje o wszystkich grantobiorcach pierwszej edycji programu Bałtycki Grant Bioróżnorodności znajdują się na stronie Fundacji Orlen dla Pomorza.