Nowe przedmioty, nowa matura, stare problemy

Na te działania w oświacie nałożą się zmiany organizacyjne: prace nad wprowadzeniem wcześniejszych emerytur dla nauczycieli, zmiany w edukacji domowej, konflikty ministerstwa edukacji ze związkowcami o podwyżki i ich wysokość oraz o zmiany w Karcie Nauczyciela. Do tego jeszcze minister edukacji zapowiedział trzecią próbę uchwalenia Lex Czarnek.

Zmiany w oświacie 2023. Na to trzeba się przygotować

Matura 2023 w nowej formule

W 2023 roku po raz pierwszy odbędą się egzaminy maturalne w nowej, zmienionej formule, bo do matury przystąpi pierwszy rocznik uczący się w trybie 8+4 lub 8+5: absolwenci ośmioklasowych podstawówek i czteroletnich lub pięcioletnich szkół średnich.

Matura 2023 będzie składała się z części ustnej i pisemnej. Część ustna to egzamin z języka polskiego i obcego nowożytnego. Aby zdać obie części, należy zdobyć 30 proc. punktów.

Nową formułę zyska egzamin ustny (przypomnijmy, że w ostatnich latach, z powodu pandemii, egzaminów ustnych nie było). Będzie trwał 30 minut. Absolwent będzie miał 15 minut na przygotowanie do odpowiedzi i 15 minut na odpowiedź oraz rozmowę z zespołem egzaminacyjnym. Do zdobycia będzie 30 punktów. Zdający wylosuje zestaw składający się z dwóch zadań:

• zadanie 1. (z puli zadań jawnych) zawiera zagadnienie sprawdzające znajomość treści i problematyki lektury obowiązkowej,
• zadanie 2. dotyczy zagadnienia związanego z literaturą lub innymi dziełami sztuki, albo z językiem; zdający omawia je na podstawie dołączonego do polecenia materiału w postaci tekstu literackiego lub nieliterackiego, albo tekstu ikonicznego. Zadania jawne są publikowane na stronie CKE.

Poloniści alarmują, że kryteria oceniania nowej matury są niejasne i nieobiektywne. Grożą, że nie będą oceniać prac z języka polskiego.

WIĘCEJ NA TEN TEMAT PRZECZYTASZ W ARTYKULE: Poloniści apelują do CKE o zmiany w maturze 2023. Pod petycją zebrali już ponad 3 tysiące podpisów

Nowe przedmioty, nowe programy

Po HiT (historia i teraźniejszość) – przedmiocie, który wszedł do szkół 1 września 2022 roku, w programie pojawi się kolejny – biznes i zarządzanie. Ma zastąpić podstawy przedsiębiorczości w szkołach ponadpodstawowych. W tym roku ma być nauczany w klasach I-II szkół ponadpodstawowych przez dwie godziny tygodniowo. Od 2027 roku ma być także  możliwość zdawania matury z tego przedmiotu.

Od 1 września uczniowie będą mogli uczyć się łaciny jako drugiego języka obcego – jeśli szkoła będzie miała takie możliwości. Z kolei łacina i kultura antyczna jako przedmiot pojawi się na maturze.

Podstawa programowa z języka polskiego zostanie uzupełniona o gry:

• „This War of Mine” (11BitStudios),
• „Gra Szyfrów” (Instytut Pamięci Narodowej).

Religia lub etyka obowiązkowe?

Minister edukacji od kilku lat wspomina o wprowadzeniu obowiązkowych religii lub etyki. Obecnie uczeń może, ale nie musi, uczęszczać na któreś z tych zajęć. Od 1 września 2023 roku dokonanie wyboru i uczęszczanie na jeden z tych przedmiotów, być może, będzie obowiązkowe.

Podwyżki dla nauczycieli

Od 1 stycznia nauczyciele, tak jak i wszyscy pracownicy budżetówki, dostali podwyżki wynikające ze zwiększonej kwoty bazowej – o 7,8 proc. Kwota bazowa dla nauczycieli ma wzrosnąć o niespełna 444 zł – z 3537,80 zł do 3981,55 zł. Jednak od 1 stycznia 2023 roku płaca minimalna w Polsce wzrosła do 3490 zł, ale, na razie, stawki wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli pozostały na poziomie z 1 września 2022 roku.

Wynagrodzenie zasadnicze nauczyciela początkującego z tytułem zawodowym magistra i przygotowaniem pedagogicznym wynosi więc, na razie, 3424 zł. Poniżej progu płacy minimalnej znajduje się wynagrodzenie zasadnicze, jakie otrzymuje część nauczycieli o wykształceniu innym niż tytuł zawodowy magistra plus przygotowanie pedagogiczne.

Od 1 stycznia 2023 roku do 7210 zł zwiększyła się wysokość minimalnego miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego profesora w uczelni publicznej. To wzrost o ok. 12,5 proc.

Wcześniejsze emerytury dla nauczycieli

Pod koniec ubiegłego roku minister edukacji rozpoczął dyskusję o przywróceniu wcześniejszych emerytur dla nauczycieli. W tej chwili prawo do wcześniejszej emerytury mają wyłącznie nauczyciele pracujący w szkolnictwie specjalnym w szczególnym charakterze. Pozostali, choć też nie wszyscy, mogą przechodzić na mniej korzystne finansowo świadczenia kompensacyjne.

– Należy rozpocząć dyskusję na temat tego, jak przywrócić nauczycielom uprawnienie, które w 2009 roku zabrał im Donald Tusk, czyli wcześniejszą emeryturę po 20 latach pracy przy tablicy i 30 latach pracy w ogóle – mówi minister Czarnek .

PRZECZYTAJ TEŻ: Od lat nie zarabiali tak mało. Nauczyciele odchodzą z zawodu

W jego ocenie, mogłoby to zapobiec zwolnieniom nauczycieli z powodu niżu demograficznego.

Związkowcy, choć przychylni tym zmianom, przypominają jednocześnie, że w polskiej oświacie dramatycznie brakuje nauczycieli. Stąd, m.in., postulat umożliwienia podjęcia ponownie pracy nauczycielom, będącym na świadczeniu kompensacyjnym.

Lex Czarnek 3.0?

Minister Przemysław Czarnek stwierdził, że nie zrezygnuje z wprowadzenia zmian w Prawie oświatowym i przedstawi w Sejmie projekt jego nowelizacji. Byłoby to już trzecie podejście do tzw. lex Czarnek. Jak zapowiedział minister – projekt nie będzie się różnił od lex czarnek 2.0.

Według nowelizacji Prawa oświatowego, dyrektor szkoły lub placówki miał mieć obowiązek – nie później niż na dwa miesiące przed rozpoczęciem zajęć prowadzonych przez stowarzyszenia lub organizacje – uzyskać szczegółową informację o planie działania na terenie szkoły, konspekt zajęć i materiały wykorzystywane na oferowanych zajęciach, a także uzyskać pozytywną opinię kuratora oświaty dla działań takiej organizacji w szkole lub w placówce. Kurator miał mieć 30 dni na wydanie opinii.

Zmiany w finansowaniu edukacji domowej

Lex Czarnek 2.0 zakładał duże zmiany także w prowadzeniu edukacji domowej. Chodziło, m.in., o częściowy powrót rejonizacji oraz zapisy do tej formy nauki tylko na początku roku szkolnego. Te zmiany przepadły z całą ustawą, zmienia się natomiast system przydzielania subwencji oświatowej dla dzieci w edukacji domowej.

Od 2023 roku subwencja wynosi ok. 6,9 tys. zł (może być zwiększona z powodu specyficznych potrzeb ucznia). W edukacji domowej na ucznia przydzielane było do tej pory 0,8.

PRZECZYTAJ TEŻ: Nauczyciele chcą dodatku inflacyjnego. Czy MEiN da im po 2 tys. złotych?

Teraz w szkołach, gdzie liczba uczniów stacjonarnych stanowi mniej niż 30 proc. wszystkich uczniów placówki, a liczba wszystkich uczniów spełniających obowiązek poza szkołą wynosi więcej niż 200, będzie to 0,2.

W szkołach, gdzie liczba uczniów stacjonarnych wynosi co najmniej 30 proc. liczby wszystkich uczniów placówki – 0,4.