Zdrowie psychiczne młodych. Jak im pomóc, aby czuli się bezpieczni?

Temat zdrowia psychicznego, także młodzieży, w końcu przestaje być zamiatany pod dywan. Problem jest naprawdę poważny. Tylko w 2023 roku na swoje życie targnęło się 2139 osób poniżej 18 roku życia.

Temat zdrowia psychicznego przez wiele lat był traktowany po macoszemu. Można nawet stwierdzić, że była to sfera tabu. Jeśli ktoś przyznawał się do problemu, mówiono, że ma się wziąć w garść, że nie można płakać, że „za moich czasów”. Szczęśliwie jednak to się zmienia i to w dość szybkim tempie.

CZYTAJ TEŻ: Wpływ cyberuzależnienia i cyberprzemocy na zdrowie psychiczne dzieci

Problem oczywiście jest gigantyczny, ponieważ lata zaniedbań doprowadziły do sytuacji, w której dostanie się do psychologa czy psychiatry, zwłaszcza dobrego, graniczy z cudem. Z jednej strony zatem dobrze, że zaczęto otwarcie mówić o zaburzeniach oraz higienie psychicznej, z drugiej natomiast doprowadziło to do lawiny, której nie sposób zatrzymać, co sprawia, że wciąż nie wszyscy mają możliwość skorzystania z pomocy fachowców. Tym bardziej że można ją uzyskać niemal wyłącznie prywatnie, za niemałe kwoty.

W poważnym spojrzeniu na problem nie pomagała też popkultura, która zwłaszcza w amerykańskich serialach pokazywała terapię trochę z przymrużeniem oka, a lekarstwa łykało się jak dropsy. Zoloft był niczym witamina C, a to przecież jeden z głównych leków pomagających w walce z depresją.

Przełomem w postrzeganiu problemów natury psychicznej była połowa drugiej dekady XXI wieku. Wówczas mieliśmy lawinę samobójstw znanych postaci. Robin Williams, Chester Bennington, Mac Miller, Anthony Bourdain – to tylko kilka osób. Ale to otworzyło drzwi do dyskusji i poważnego pochylenia się nad problemem.

Później przyszła pandemia, która tylko zintensyfikowała problem. Nawet nie tyle u dorosłych, co przede wszystkim u młodzieży. Zamknięcie w czterech ścianach, brak możliwości realnego spędzania czasu ze znajomymi, przeniesienie życia wyłącznie do sfery online. Do tego nieustanne przebywanie tylko z rodzicami, brak prywatności. To wszystko doprowadziło do narastających problemów z psychiką. Pogłębiania ich. Dziś, na szczęście, młodzież ma możliwość uzyskania pomocy w miejscach stworzonych specjalnie z myślą o niej.

– Mamy duże kryzysy rodziny i więzi rodzinnych i, niestety, młodzi ludzie, dla których według badań to bliscy są tymi osobami, którym najbardziej chcieliby zaufać, z którymi chcieliby spędzać czas, którym chcieliby się zwierzać z tematów, które są dla nich ważne, nie mają takiej możliwości – tłumaczy Patrycja Zbytniewska, prezeska Fundacji LPP. 

Jak zauważa Zbytniewska, drugim ważnym elementem jest szkoła i kwestia presji, która jest wywierana na młodzieży. Do tego dochodzi problem niewłaściwych relacji, konflikty z rówieśnikami, osamotnienie, izolacja. To wszystko znowu wpływa na to, że te dwa środowiska, w których młodzi ludzie spędzają większość czasu, nie dają im właściwego wsparcia.

– Szkoły też nie do końca chyba są jeszcze przygotowane na to, żeby radzić sobie z taką skalą problemów psychicznych, z którymi młodzi ludzie obecnie się mierzą – mówi Patrycja Zbytniewska. Dodaje, że do tego dochodzi szereg innych kwestii, jak chociażby internet i związane z nim zjawisko hejtu. 

Nie dziwi zatem, że na problem zareagowała Fundacja LPP, której misją jest niesienie pomocy ludziom w trudnych sytuacjach życiowych oraz aktywizacja zawodowa, a głównymi beneficjentami tych działań są dzieci i młodzież z domów dla dzieci, osoby zagrożone wykluczeniem społecznym oraz społeczności z województwa Pomorskiego, Małopolski, Brześcia Kujawskiego czy Jasionki, gdzie znajdują się oddziały spółki LPP. 

Jednym z priorytetów jest wspieranie dobrostanu psychicznego dzieci i młodzieży Fundacja współpracuje z ekspertami oraz ze specjalistycznymi placówkami, które pomagają młodym osobom rozwijać zdrowe mechanizmy radzenia sobie w życiu. Do najważniejszych inicjatyw należą Telefon Zaufania Młodych oraz klub „Niebieskie Trampki w Metropolii”. Ten drugi projekt prowadzony jest we współpracy z miastem Gdańsk, Fundacją FOSA oraz Galerią Metropolia.

– Projekt odczarowuje rolę pomocy psychologicznej, która jeszcze do niedawna kojarzyła się z czymś, o czym nie powinniśmy głośno mówić. Nawet kilka, kilkanaście lat temu funkcjonowało takie powiedzenie, że jak w szkole ktoś będzie niegrzeczny, pójdzie do pedagoga. A przecież jego rolą jest wpieranie młodych ludzi. I taki jest program Niebieskie Trampki. To bezpieczna przestrzeń, gdzie nie następuje stygmatyzacja.

Niebieskie Trampki to klub, w którym młodzi ludzie, w przestrzeni Galerii Metropolia we Wrzeszczu, mogą się spotkać, porozmawiać ze znajomymi, pograć w gry, ale też porozmawiać z psychologiem czy psychoterapeutą.

Ta inicjatywa mocno wpisuje się w potrzeby lokalnego otoczenia. Grupy młodzieży przychodzą tam wielokrotnie, często traktują to miejsce jako swoje, w którym czują się dobrze, w którym mogą porozmawiać z dorosłymi, i w którym wiedzą, że ich problemy nie będą zbagatelizowane, zostaną usłyszane i fachowo zaopiekowane. Z pomocy świetlicy skorzystało już niemal tysiąc młodych osób.

– Tego typu działania odpowiadają na oczekiwania młodych ludzi, którzy potrzebują takiego delikatnego wskazania pomocy, bojąc się stygmatyzacji w momencie, kiedy muszą pójść do poradni zdrowia psychicznego – tłumaczy Zbytniewska. – To często wiąże się z poczuciem wstydu czy obawami przed odrzuceniem ze strony rówieśników, a takie właśnie miejsca, w których nie tylko jest wsparcie, ale również zabawa i możliwość spotkania i integracji, pozwalają zupełnie inaczej podejść do problemu.

Klub „Niebieskie Trampki w Metropolii” jest w pełni finansowany przez Fundację LPP, a lokal bezpłatnie przekazany został przez Galerię Metropolia. Jest to druga placówka klubu – pierwsza działa od dwóch lat w galerii Forum. 

W 2023 roku Fundacja współpracowała również przy kampanii społecznej „Sit and Talk”, skierowanej do młodzieży oraz ich rodziców w zakresie prewencji zachowań autoagresywnych i samobójczych. Kluczowe treści zostały przetłumaczone na język ukraiński, tak aby kampania była dostępna dla mieszkającej w Gdańsku młodzieży z Ukrainy, borykającej się z traumą wojenną i codziennością dojrzewania. 

Inną ważną inicjatywą jest Telefon Zaufania Młodych, który działa od 2021 roku i jest realizowany przez markę Reserved oraz Fundację ITAKA. Projekt od 2023 roku jest kontynuowany dzięki dodatkowemu wsparciu finansowemu Fundacji LPP.

– Wiele z projektów realizowanych przez naszą Fundację koncentruje się na wsparciu oferowanym młodzieży i młodym dorosłym, więc nasza decyzja o dalszym finansowaniu Telefonu Zaufania Młodych była naturalna – podkreśla Patrycja Zbytniewska. – Jesteśmy świadomi, że zapotrzebowanie na pomoc psychologiczną, szczególnie widoczne w ostatnich latach wciąż rośnie, dlatego naszym celem jest, aby Ci, którzy korzystają z porad telefonicznych czuli się kompleksowo zaopiekowani. 

Dzięki dodatkowemu wsparciu możliwe było rozszerzenie zakresu pomocy specjalistów i psychologów współpracujących z Telefonem Zaufania Młodych. Wprowadzono m.in. pomoc seksuologa, który opiekuje się takimi obszarami jak przemoc seksualna, nadużywanie alkoholu i innych substancji, zakażenia przenoszone drogą płciową, edukacja seksualna, czy borykanie się z wyzwaniami związanymi z tożsamością, relacjami i szeroko pojętą akceptacją. Do dyspozycji jest teraz także terapeuta specjalizujący się w zaburzeniach odżywiania, zajmujący się m.in. takimi problemami jak anoreksja, bulimia oraz napadowe objadanie się.

Młodzi dorośli korzystający z Telefonu Zaufania mogą liczyć również na wsparcie prawnika. Zapewnia on pomoc w kwestiach takich jak wspieranie i resocjalizacja nieletnich (postępowanie w przypadku popełniania przez nich przestępstw), przeciwdziałanie przemocy w rodzinie, naruszenie intymności seksualnej, gwałt i wymuszenie czynności seksualnej, groźby, uporczywe nękanie, kradzież tożsamości, uzależnienia (wychowanie w trzeźwości, przeciwdziałanie narkomanii i alkoholizmowi, hazard), odpowiedzialność za długi, upadłość konsumencka, czy kwestie dotyczące alimentów.

Liczby nie kłamią i pokazują, że te wszystkie działania, w które jest zaangażowana Fundacja LPP, mają sens. W ciągu ponad trzech lat od inauguracji Telefonu Zaufania Młodych do września 2024 roku, dostępni na linii specjaliści przeprowadzili ponad 20 tys. rozmów telefonicznych, 3 100 rozmów na czacie (działanie realizowane w 2021 r.) i 1 678 konsultacji psychologicznych online. Prognozowana liczba beneficjentów, którzy za pośrednictwem projektu otrzymają wsparcie w drugiej połowie 2024 roku to aż 5 tysięcy osób.

Warto też wspomnieć o sztandarowym programie Fundacji, czyli „Moda na lepszy start”, który jest niejako uzupełnieniem wsparcia psychologicznego. Tym samym LPP holistycznie wspiera młodzież oraz młodych dorosłych, którzy mierzą się z najróżniejszymi problemami u progu dorosłego życia.

– To program, który powstał w ramach naszej wcześniejszej współpracy z fundacjami prowadzącymi domy dla dzieci i w bardzo kompleksowy sposób odpowiada na potrzeby mieszkańców tychże domów – wyjaśnia Zbytniewska. – Program skupia się na trzech głównych obszarach: wsparciu sfery właśnie zdrowotnej, w tym także nakierowanej na zdrowie psychiczne, wsparciu edukacyjny, a trzeci bardzo ważny dla nas obszar to jest rozwój pasji młodych ludzi.

Program skierowany jest do trzystu młodych osób, które mieszkają na co dzień w domach dla dzieci. Od osób w wieku wczesnoszkolnym po studentów. Fundacja przekazuje środki, natomiast to opiekunowie w fundacjach decydują o tym, czy dana osoba potrzebuje większą część kwoty przeznaczyć na wyrównanie różnic w poziomie edukacji czy, na przykład na kwestie zdrowotne. I nie mówimy tu tylko o pomocy psychologicznej, ale o całym spektrum lekarzy. „Moda na lepszy start” daje też możliwość rozwoju pasji. Fundacja LPP uważa, że każdy powinien mieć szansę, aby spróbować spełnić swoje marzenia.

Klub „Niebieskie Trampki w Metropolii”

Galeria Metropolia w Gdańsku (ul. Jana Kilińskiego 4, poziom -1). Klub czynny od poniedziałku do piątku w godzinach 13-19.

Telefon Zaufania Młodych

Potrzebujesz wsparcia psychicznego? Zadzwoń na numer 22 484 88 04. Specjaliści są dostępni codziennie w godz. 13-20. Dodatkowo - seksuolog – każdy poniedziałek w godz. 17-20, prawnik – każdy wtorek 17-20, terapeuta zaburzeń odżywiania – każdy czwartek 14-17.