Nagroda Europejski Poeta Wolności wręczona. Gala w IKM

Piątkowa uroczystość wręczenia Nagrody Europejski Poeta Wolności rozpoczęła się wspomnieniem Pawła Huellego i Zbigniewa Mikołejki, którzy należeli do grona jurorów Nagrody. 

- Przed nami gala, nasze święto, ale to też czas wypowiedzenia lamentacji i żałoby, którą odczuwamy. Trochę w odpowiedzi na pytanie postawione w ostatniej debacie, „Po co poezja?”. Jest nam potrzebna, by opłakać tych, którzy odeszli… Dwóch osób, które zadecydowały o wyborze laureatów Nagrody nie ma już wśród nas… - powiedział Krzysztof Czyżewski, przewodniczący Jury Nagrody podkreślając, że obecność i geniusz, zarówno pióra jak i postawy życiowej obu twórców wpłynęły na to, jaki charakter ma ta Nagroda.

Co dwa lata

Nagroda Literacka Miasta Gdańska Europejski Poeta Wolności wręczana jest co dwa lata od 2010 roku. Wśród finalistów i finalistek znalazło się dotąd łącznie 55 osób z wszystkich krajów Europy. 

W 2024 roku Jury obradujące 19 marca w Gdańsku w składzie: Anna Czekanowicz, Krzysztof Czyżewski (przewodniczący Jury), Zbigniew Mikołejko (obecny on-line), Stanisław Rosiek, Anda Rottenberg, Beata Stasińska, Olga Tokarczuk oraz Andrzej Jagodziński (niegłosujący sekretarz Jury) spośród sześciu tomów nominowanych w edycji 2022-2024 nagrodziło tom „Okres ochronny." Moniki Herceg, który z języka chorwackiego przetłumaczyła Aleksandra Wojtaszek.

Silne, kobiece osobowości

- Tegoroczne laureatki są niemal równolatkami, najmłodszymi w gronie finalistów i jednymi z najmłodszych w całej historii Nagrody. W polskim przekładzie wyróżnionego tomu wierszy „Okres ochronny.", w jego czystej i pełnej mocy frazie poetyckiej wyczuwalna jest bliskość silnych, kobiecych osobowości. Niewątpliwie dla tego zestrojenia dużą wagę ma doświadczenie pokoleniowe. Wiek jednak tylko uwydatnia coś znacznie ważniejszego dla tej poezji, czego zwykle nie łączymy z młodością, a mianowicie dojrzałość światopoglądową, uwiarygadniającą bunt i tak samo głodną wiedzy, jak empatii – głosił w laudacji Krzysztof Czyżewski, przewodniczący Jury Nagrody.

- Oto mamy lovostaj, ważne dla poetki i tytułowe dla nagrodzonego tomu wierszy wyrażenie, sięgające starosłowiańskiego źródłosłowu: okres ochronny dla zwierząt, w którym człowiek godzi się odłożyć broń, powstrzymać swoje łowcze instynkty w trosce o wierność dziedzictwu przodków, o przyszłość wspólnoty, a może nawet – co rzadkie – w altruistycznej trosce o innych – mówił o nagrodzonych wierszach przewodniczący jury EPW.

CZYTAJ TEŻ: Olga Tokarczuk z tytułem doctora honoris causa Uniwersytetu Gdańskiego

Potrzeba peanu

W imieniu prezydent Gdańska Aleksandry Dulkiewicz Nagrody laureatkom wręczył Piotr Grzelak, zastępca prezydent ds. zrównoważonego rozwoju i inwestycji.

- W niełatwej jestem roli, bo czuję potrzebę peanu na cześć poezji, tymczasem moją codziennością jest proza inwestycji miejskich - powiedział. - Wiem jednak, że nie ma przestrzeni bez naszej ludzkiej aktywności. Nawet najpiękniejsze mury, najpiękniejsze inwestycje blakną, gdy nie wypełnia ich twórcza treść. Dziękuję Wam, poetki i poeci, za to, że wlewacie poezję w naszą prozę codzienności. Dziękuję wszystkim, którzy sprawiacie, że słowa ulatują i docierają do adresatów. Dziękuję tłumaczkom i tłumaczom poezji. (...) Dziękuję jury nagrody EPW, za czułe i wnikliwe ważenie słów. I dziękuję wszystkim Państwu, którzy czytacie poezję, rozmawiacie o niej, dzielicie się słowem, a przez ostatnie dni gotowi byliście stać w kolejkach, żeby ją smakować. Dla miasta Gdańska to wielki honor, że może nagradzać i promować poezję, a twórcom dodawać skrzydeł – dodał Piotr Grzelak.

Poezja to ludzie

- Poezja nie jest dla mnie ciszą. Poezja i literatura są dla mnie miejscem zmiany, sprzeciwu i stawiania pytań. Miejscem, dzięki któremu mogę uwierzyć w czułość jako podstawowy język świata, we współczucie jako siłę napędową, które może nam zapewnić lepszą przyszłość. Poezja nie musi być prawdziwa, ale musi być szczera. Łączyć świat zewnętrzny z naszymi wewnętrznymi światami, łączyć to co w nas intelektualne i emocjonalne –nieustannie kwestionować nasze pragnienie pozostawania w sferze komfortu– powiedziała nagrodzona poetka Monika Herceg.

I dodała:

- Poezja to ludzie, którzy we mnie wierzą i w których ja wierzę, którzy stali się moim domem i rodziną. Nie byłoby mnie, gdyby nie moi przyjaciele. Poezja to wiara we wspólnotę, gdyż nie jesteśmy sami i nie powinniśmy się godzić na samotność. Poezja polega na odnalezieniu człowieka w każdej osobie. Poezja to nie godzić się na obojętność każdego dnia. 

Aleksandra Wojtaszek, wyróżniona nagrodą tłumaczka poezji Moniki Herceg wyznała:

- Niewiele jest tak szczęśliwych chwil w życiu samotniczej pracy tłumaczki, jak wtedy gdy znajdują swojego poetę czy poetkę, pisarza czy pisarkę i ich światy stają się kompatybilne. To niezwykła radość czerpana z możliwości, kiedy równocześnie mówi się cudzymi, a jednak swoimi słowami.

Piątkowej uroczystości wręczenia Nagrody towarzyszyły interdyscyplinarne wydarzenia artystyczne w przestrzeni Instytutu Kultury Miejskiej.

ZOBACZ TAKŻE: Gdańsk znów powalczy o tytuł Miasta Literatury. „Budowanie wspólnoty wokół literatury jest możliwe”

Finaliści i finalistki 

Finaliści i finalistki nagrody w edycji 2022-2024:

• Darko Cvijetić „Śnieg robił wszystko, żeby nie spaść", przekład z jęz. chorwackiego Miłosz Waligórski;
• Miriam Van hee „Utrata czasu. Wiersze z lat 1996-2022", przekład z jęz. niderlandzkiego Jerzy Koch;
• Anja Erämaja „Zapiski śpiewaczki", przekład z jęz. fińskiego Katarzyna Szal;
• Monika Herceg „Okres ochronny.", przekład z jęz. chorwackiego Aleksandra Wojtaszek;
• Mireła Iwanowa „Siedem. Wiersze z biografiami", przekład z jęz. bułgarskiego Magdalena Pytlak;
• Arvis Viguls „Pchli cyrk. Poezja 2017–2020", przekład z jęz. łotewskiego Piotr Ruciński.

Ostatni dzień festiwalu

Od środy trwa w Gdańsku towarzyszący wręczeniu Nagrody EPW festiwal poezji i literatury. W sobot dzień ostatni. W programie m.in. debata „Tłumacząc poezję”. Spotkanie z tłumaczami i tłumaczkami tomów nominowanych do Nagrody EPW (godz. 14, IKM), a o godz. 16 rozmowa z laureatkami Nagrody EPW: poetką Moniką Herceg i jej tłumaczką Aleksandrą Wojtaszek.

O Nagrodzie

Europejski Poeta Wolności to nagroda literacka, festiwal poezji i seria wydawnicza prezentująca tomy autorów i autorek nominowanych w danej edycji konkursu. 

Wyróżnienie posiada wymiar finansowy – poeci otrzymują 100 000 zł, a tłumacze 20 000.

EPW organizowane jest w trybie dwuletnim. Do 20 kwietnia trwa 8. edycja Festiwalu Europejski Poeta Wolności. Program wydarzenia przygotowały Magdalena Kicińska i Małgorzata Lebda.

Szczegóły programu: europejskipoetawolnosci.pl