Światowy Dzień Wody: Jak się chronić przed powodziami, gdy topnieją lodowce?

Lodowce gromadzą niemal 70 proc. słodkiej wody na świecie. W ostatnich dekadach topnieją szybciej niż kiedykolwiek w historii pomiarów, a ich zanik to zagrożenie dla ekosystemów i ludzi – przestrzegają naukowcy z Instytutu Geofizyki PAN. 

Co stanie się, gdy lodowce znikną? 

Podniesie się poziom mórz, wzrośnie ryzyko katastrof naturalnych, stracimy źródła wody pitnej.

naukowcy z Instytutu Geofizyki PAN

Tymczasem już dziś woda pitna staje się bezcennym zasobem – a kryzys wodny, napędzany przez zmiany klimatyczne, ale też destrukcyjne użytkowanie gruntów i złe zarządzanie zasobami wodnymi, to dziś rzeczywistość niemalże połowy światowej populacji. Nic więc dziwnego, że tegoroczny Światowy Dzień Wody poświęcony jest ochronie lodowców. 

Gdańsk: Konferencja w NOT w sprawie lodowców

W Gdańsku z tej okazji odbyła się wyjątkowa konferencja naukowo-techniczna poświęcona stanowi lodowców i jego wpływowi na ryzyko powodziowe. Wydarzenie, zatytułowane „Ochrona lodowców a konsekwencje powodziowe”, zorganizowane zostało przez Pomorską Radę Federacji Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT oraz Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Wodnych i Melioracyjnych.

– Celem organizowanej przez nas debaty jest podniesienie świadomości społecznej na temat ochrony środowiska oraz gospodarowania zasobami wodnymi – podkreśla prof. Bożenna Kawalec-Pietrenko, prezes Pomorskiej Rady FSNT NOT w Gdańsku. 

– Czy grożą nam ciągłe niedobory wody albo nawracające powodzie? – pytał, otwierając konferencję, wicewojewoda pomorski Emil Rojek. – Musimy znaleźć odpowiedzi na pytania, jak obniżanie się zwierciadła wód podziemnych wpłynie na rolnictwo, co możemy zrobić, by zapobiec albo powstrzymać niekorzystne zjawiska.

Temat topnienia lodowców z perspektywy mieszkańców Polski może wydawać się odległy i mający niewielki wpływ na naszą sytuację. 

– Niesłusznie – zwracał uwagę zebranym na konferencji w Gdańsku dr Bartłomiej Luks z Zakładu Badań Polarnych i Morskich PAN.

Naukowiec bierze udział w pracach badawczych na Svalbardzie i Antarktydzie, obserwując m.in. tempo zmian zachodzących w pokrywie śnieżnej tamtejszych lodowców. 

– Dane z monitoringu lodowców są kluczowe dla przewidywania przyszłych zmian klimatycznych i zarządzania zasobami wodnymi – dodawał dr Bartłomiej Luks.

Szybkość, z jaką topnieją lodowce, ilustrował zebranym film przedstawiający stan Antarktydy w okolicach polskiej stacji polarnej.

Z kolei dr inż. Wojciech Szpakowski z Gdańskich Wód na przykładzie Gdańska wskazywał na problemy wynikające z zagospodarowania wód opadowych.

W ostatnich latach mamy do czynienia z „nowymi” warunkami zimowymi. Zamiast śniegu, dominuje deszcz, choćby przełom lat 2023/2024 okazał się bardzo mokry. Wzrasta poziom wód gruntowych, jednocześnie coraz bardziej zabudowują się tereny porolnicze, które wcześniej były naturalnym rezerwuarem wód. Miasta potrzebują coraz więcej zbiorników retencyjnych, pompowni i studni rewizyjnych. Zmiana klimatu w miesiącach zimowych wymaga zmiany podejścia do utrzymania systemu zagospodarowania wód opadowych w tym okresie, by uniknąć zagrożeń.

dr inż. Wojciech Szpakowski z Gdańskich Wód

– Przy zachodzących zmianach klimatu nie możemy zapominać, że w Polsce na terenach zagrożonych powodzią, m.in. na Żuławach, mieszka niemal 15 mln ludzi – przypominał Andrzej Ryński, dyrektor Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej Wody Polskie w Gdańsku. – Sukcesywnie modernizujemy infrastrukturę przeciwpowodziową, m.in. odbudowując wały przeciwpowodziowe.

Planowane są także:

• odbudowa koryta rzeki Liwa i lewego wału przeciwpowodziowego w gminach Ryjewo i Kwidzyn;
• regulacja Srebrnego Potoku w Elblągu i gminie Milejewo;
• budowa zbiornika wodnego na Potoku Dębica w Elblągu.

– Nie ulega wątpliwości, że topnienie lodowców wpływa na gospodarkę wodną, w tym na zasoby wody dostępne dla Pomorzan – mówiła Katarzyna Brejt-Koralewska z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku. – Wszyscy doświadczamy zmian klimatu, stąd wszystkie działania związane z adaptacją do nich są priorytetowe.

22 marca: Światowy Dzień Wody

Światowy Dzień Wody, ustanowiony przez ONZ 32 lata temu, obchodzony jest co roku 22 marca. W ubiegłym roku tematem przewodnim była „Woda na rzecz pokoju” – przypominająca, że woda może być źródłem pokoju bądź konfliktu. Tegoroczna edycja odbywa się pod hasłem: „Glacier Preservation” („Ochrona lodowców”). 

Kluczowe przesłania na Światowy Dzień Wody 2025:

• Lodowce topnieją szybciej niż kiedykolwiek. W miarę, jak planeta staje się coraz cieplejsza z powodu zmian klimatu, nasz zamarznięty świat kurczy się, czyniąc obieg wody bardziej nieprzewidywalnym i ekstremalnym.
• Cofanie się lodowców grozi dewastacją. Dla miliardów ludzi przepływy wód roztopowych zmieniają się, powodując powodzie, susze, osunięcia ziemi, wzrost poziomu mórz oraz niszcząc ekosystemy.
• Ochrona lodowców jest strategią przetrwania. Musimy współpracować, w celu ograniczenia emisji gazów cieplarnianych i zarządzania wodami roztopowymi w sposób bardziej zrównoważony dla ludzi i środowiska.