Kiedy znika dziecko. Ucieczka to zaledwie wierzchołek góry lodowej

Im bliżej wakacji, tym częściej docierają do nas policyjne komunikaty o zaginionych dzieciach. Głównie o nastolatkach, przeważnie dziewczynkach. I choć po jednym, góra trzech dniach w kolejnym komunikacie policyjnym pojawia się prośba o „odwołanie publikacji wizerunku”, wraz z informacją o odnalezieniu uciekinierki lub uciekiniera, nie jest to koniec problemów.

Dlaczego uciekają?

- W ostatnim czasie kondycja psychiczna młodych ludzi jest delikatnie mówiąc nie najlepsza - przyznaje Joanna Węglarz,  psycholog, specjalista psychologii klinicznej. - Wpływają na to brak poczucia bezpieczeństwa, wiele zmian społecznych oraz wymagania, którym nie zawsze łatwo sprostać. Dzieci i młodzież, które czują się zagubione, niezrozumiane ale również mają poczucie braku oparcia u najbliższych mogą podejmować próby ucieczki – niekiedy będzie to rzeczywiste i fizyczne oddalenie się z domu, w innych sytuacjach będzie to ucieczka mentalna, w świat wirtualny.

Poczucie bezpieczeństwa dziecka może zostać zaburzone przez różne czynniki.
Bywa, że jest to przemoc domowa, nadużywanie substancji psychoaktywnych, ale także zaniedbywanie emocjonalne, trudne relacje rodzinne czy niezdrowe otoczenie społeczne.

ZOBACZ TEŻ: Czy kiedykolwiek wcześniej dzieci były aż tak odrzucane przez rodziców?

Zdarza się też niekiedy, że ucieczka traktowana jest jak przygoda. W ostatnim czasie media doniosły o niebezpiecznym wyzwaniu na TikToku - „48 hours challenge”, czyli „Zniknij bez śladu”. W skrócie: polega to na tym, że młody człowiek ma na dwie doby opuścić bez zapowiedzi dom. Im więcej osób zaangażuje się w jego poszukiwania, im częściej jego zdjęcie pojawi się w mediach, także społecznościowych - tym punktacja za „wyczyn” będzie wyższa, a uznanie wśród rówieśników większe.

Czy ucieczkę można przewidzieć?

Pewne sygnały i zmiany w zachowaniu dziecka mogą wskazywać na problemy emocjonalne. Nie zawsze sygnalizują one chęć nagłego opuszczenia domu, mogą równocześnie być oznaką depresji. - Należy zwrócić uwagę na problemy ze snem, apetytem, chroniczne zmęczenie - wylicza psycholog. - A także na trudności w zakresie koncentracji uwagi, problemy w skupieniu się na aktywnościach, które wcześniej sprawiały przyjemność, drażliwość, konfliktowość lub smutek czy przygnębienie. Sygnałem ostrzegawczym jest  wycofywanie się z relacji rówieśniczych, zaniżona samoocena, wiele negatywnych wypowiedzi o charakterze negacyjnym „nic nie ma sensu", „nikomu nie jestem potrzebna/y", „mam wszystkiego dość", „lepiej by było gdyby mnie nie było".

- Nie  należy  bagatelizować problemów swojej pociechy, nawet jeśli z naszej perspektywy wydają się błahe - dodaje  podkom. Karina Kamińska, rzeczniczka prasowa KWP w Gdańsku.

Na TikToku pojawiło się niebezpieczne wyzwanie - „48 hours challenge”, czyli „Zniknij bez śladu”. W skrócie: polega to na tym, że młody człowiek ma na dwie doby opuścić bez zapowiedzi dom. Im więcej osób zaangażuje się w jego poszukiwania, im częściej jego zdjęcie pojawi się w mediach, także społecznościowych - tym punktacja za „wyczyn” będzie wyższa, a uznanie wśród rówieśników większe

Policjanci radzą także, by  nauczyć dziecko mądrze korzystać z Internetu, wyjaśnić, jakim zagrożeniem jest podawanie swoich danych kontaktowych. W przypadku najmłodszych istotne jest zorganizowanie dziecku bezpiecznej drogę ze szkoły (pod opieką osoby dorosłej lub w gronie rówieśników). Warto znać przyjaciół i znajomych dziecka, interesować się jego sposobami spędzania czasu wolnego, nie oceniać jego znajomych, a ich zachowania. I rada na zbliżające się wakacje - nie należy zgadzać się, aby nastolatek podróżował autostopem.

Trudne powroty

Około 95 procent nieletnich uciekinierów wraca do domu po jedny-dwóch dniach. Nietrudno sobie wyobrazić wcześniejszy rodzicielski strach o dziecko, ulgę, gdy się odnajdzie i wściekłość, że się tak denerwowaliśmy.. Jak powinni reagować wówczas rodzice? Robić awanturę i stawiać tzw. szlabany? Wypytywać, jak było  na "gigancie"? Udawać, że nic się nie stało? A może szukać pomocy?

- Ważne,  aby rodzic ostudził swoje emocje - radzi Joanna Węglarz. -  Zazwyczaj jest tak, że gdy dziecko się pojawia,  rodzic ma ochotę albo je ukarać albo wykrzyczeć wszystkie swoje emocje. Ważne jest oczywiście, by porozmawiać o tym co się działo, ale na to potrzeba czasu i odpowiedniej atmosfery. Dlatego warto ochłonąć i podejść do tego na spokojnie. Należy pamiętać, że  zazwyczaj ucieczka to jedynie wierzchołek góry lodowej i wynika z niej, że dziecko nie radzi sobie z emocjami, relacjami w rodzinie lub poza nią a niekiedy z samym sobą. Ważne więc, by nie nakręcać się i poszukać rozwiązania w momencie kiedy emocje się uspokoją. Oczywiście, nie chodzi jednak o to, żeby udawać że nic się nie stało, ale jedynie by odłożyć trudne rozmowy na później.

CZYTAJ RÓWNIEŻ: Kiedy dziecko choruje, cała rodzina potrzebuje wsparcia

Joanna Węglarz dodaje, że czasem relacje w rodzinie są bardzo napięte i skomplikowane. W takiej sytuacji warto skorzystać ze wsparcia psychologa czy terapeuty, który pomoże rodzicowi przygotować się na spokojną rozmowę z dzieckiem - można skorzystać ze wsparcia psychologa szkolnego albo zadzwonić na bezpłatną infolinię 800 100 100.

Ucieczki na Pomorzu

Z danych Komendy Wojewódzkiej Policji w Gdańsku wynika, że w 2021r. zanotowano 360 ucieczek nieletnich z domów rodzinnych i 469 przypadków samowolnego opuszczenia placówek opiekuńczo-wychowawczych.

W ubiegłym, 2022 r. liczby te wzrosły. Z domów uciekło 433 dzieci, z placówek - 620.

Od stycznia do maja 2023 roku zanotowano 144 ucieczki z domów rodzinnych i 242 z placówek opiekuńczo-wychowawczych. Optymistyczne jest, że liczba ta spadła z analogicznym okresem roku ubiegłego (odpowiednio 191 i 279 ucieczek).

Najczęściej opuszczają bez zapowiedzi domy młodzi ludzie w wieku 14-16 lat, choć też zdarzają młodsi, np. 11-latkowie.

Policjanci wskazują, że nie można dziś mówić jedynie l "wakacyjnym szczycie" ucieczkowym. Tak naprawdę młodzi ludzie zaczynają już znikać z domów w raz z pojawieniem się wiosny i okres ten przedłuża się na lato.

CO ZROBIĆ, GDY TWOJE DZIECKO UCIEKŁO Z DOMU?

• Natychmiast zgłoś zaginięcie dziecka na Policji. Zabierz ze sobą fotografię zaginionego dziecka.
• Postaraj się przypomnieć sobie jak Twoje dziecko było ubrane w dniu zaginięcia, czy ma jakieś znaki szczególne, które je wyróżniają wśród innych.
• Sprawdź czy w pokoju Twojego dziecka jest coś co mogłoby dać Ci informacje o motywach jego ucieczki lub ewentualnym jego miejscu pobytu. Wskazanym jest sprawdzenie poczty elektronicznej Twojego dziecka oraz przejrzenie ostatnio odwiedzanych przez nie stron internetowych.
• Przygotuj listę kolegów i koleżanek  dziecka. Postaraj się ustalić ich adresy zamieszkania oraz numery telefonów.
• Ustal gdzie najczęściej Twoje dziecko spędza czas wolny.
• W sprawie zaginionej osoby możesz zadzwonić do Fundacji Itaka – Centrum Poszukiwań Ludzi Zaginionych (tel. 116 000) lub wejść na stronę internetową www.itaka.pl/kontakt
• Jeśli Twoje dziecko wróci do domu niezwłocznie poinformuj o tym najbliższą jednostkę Policji, celem odwołania jego poszukiwań.
• Pamiętaj, że powrót Twojego dziecka to ważny moment. Między innymi od tego, w jaki sposób przyjmiesz uciekiniera, zależy czy nie będzie on chciał ponownie uciec z domu. (informacje Komendy Wojewódzkiej Policji w Gdańsku)

KIERUJĄC SIĘ DO NAJBLIŻSZEJ JEDNOSTKI POLICJI, W CELU ZGŁOSZENIA ZAGINIĘCIA OSOBY NALEŻY BYĆ PRZYGOTOWANYM NA TO, ŻE POLICJANT POPROSI O:

•  podanie pełnych danych personalnych osoby zaginionej,
• aktualne zdjęcie osoby zaginionej,
• podanie cech wyglądu zewnętrznego z uwzględnieniem posiadanych znaków szczególnych,
• opisu ubioru w chwili zaginięcia z uwzględnieniem znaków firmowych,
• oznaczenie grupy krwi,
• opisanie przedmiotów posiadanych w chwili zaginięcia,
• podanie miejsca i okoliczności zaginięcia,
• rodzaju chorób, nałogów oraz charakter nawyków i skłonności, z uwzględnieniem prób samobójczych,
• określenie prawdopodobnych przyczyn zaginięcia, w kontekście sytuacji rodzinnej, zawodowej, konfliktów,
• podanie adresów osób i instytucji, do których mogła udać się osoba zaginiona.

CO NALEŻY DO OBOWIĄZKÓW POLICJANTA, KTÓRY OTRZYMAŁ  INFORMACJĘ O ZAGINIĘCIU OSOBY?

• niezwłocznie przyjąć zgłoszenie o zaginięciu osoby,
• zarejestrować osobę zaginioną w policyjnym systemie,
• utrzymywać stały kontakt z rodziną osoby zaginionej oraz udzielanie im informacji o stanie i przebiegu poszukiwań,
• na żądanie osoby uprawnionej powinien wydać potwierdzenie przyjęcia zawiadomienia,
• powinien poinformować osoby zawiadamiające o najbliższym punkcie lub siedzibie organizacji udzielającej pomocy prawnej lub psychologicznej rodzinom osób zaginionych.

PAMIĘTAJ:

•  Przekaż policji wszystkie informacje, nawet te, które mogą wydawać się mało istotne bądź wstydliwe, np. związane z trudną sytuacją w domu. Ma to duże znaczenie dla organizacji i skuteczności poszukiwań.
• Pokaż wszystkim zaangażowanym w poszukiwania aktualne zdjęcie swojego dziecka.  Może być nawet takie z telefonu komórkowego. Przypomnij sobie, w co dokładnie ubrane było Twoje dziecko lub sprawdź czego brakuje w jego garderobie. Będą cię o to pytać policjanci.
• Jeśli zaginięcie przedłuża się, warto zrobić plakat informujący o zaginięciu i zostawić go w okolicznych miejscach: sklepach, restauracjach, kawiarniach, rozwiesić na słupach. To może pomóc znaleźć ewentualnych świadków zdarzenia. Możesz też skontaktować się z transportem publicznym w Twoim regionie i poprosić o umieszczenie plakatów w autobusach, a także o przekazanie informacji o zaginięciu kierowcom i motorniczym.
• Spróbuj zachować spokój - dzięki temu będziesz mógł aktywnie pomóc w poszukiwaniach, udzielając policjantom wszystkich istotnych informacji, które pomogą w odnalezieniu Twojego dziecka.
• Często w takiej sytuacji rodzice wpadają w panikę, wybiegają z domu szukać dziecka, to zrozumiałe. Warto jednak jakoś zaplanować poszukiwania, może się bowiem zdarzyć, że kiedy nie będzie nas w domu, dziecko wróci i zastanie zamknięte drzwi Tu znajdziesz dodatkową pomoc:
• Skontaktuj się z Fundacją ITAKA-Centrum Poszukiwań Ludzi Zaginionych, korzystaj z mediów społecznościowych, im szybciej ewentualni świadkowie zobaczą ogłoszenia o zaginięciu, zdjęcie, rysopis, tym większa szansa, że zgłoszą się z informacją.
• Powrót musi być początkiem zmian...