Lepszy owoc niż suplementy diety

Chemiczki z Politechniki Gdańskiej – prof. dr hab. inż. Agnieszka Bartoszek, dr inż. Izabela Koss-Mikołajczyk i dr inż. Monika Kuczyńska – zajęły się bioaktywnymi fitozwiązkami o charakterze przeciwutleniaczy i ich prozdrowotnym wpływie na ludzki organizm. Zaobserwowały, że żywność pochodzenia roślinnego zawierająca bioaktywne fitozwiązki o charakterze przeciwutleniaczy wykazuje lepsze działanie prozdrowotne niż same substancje wyizolowane z roślin i zbadały, dlaczego tak jest.

– Badania populacyjne, prowadzone pod koniec ubiegłego wieku, pokazały, że spożycie owoców i warzyw wyraźnie koreluje z obniżeniem ryzyka tzw. chorób cywilizacyjnych, do których zalicza się m.in. otyłość, cukrzycę, nowotwory czy choroby serca - mówi prof. Agnieszka Bartoszek z Wydziału Chemicznego Politechniki Gdańskiej, liderka zespołu badawczego. – Sprawiło to, że badaniem żywności zainteresowali się badacze związani z przemysłem farmaceutycznym. Zgodnie z klasycznym podejściem w naukach farmakologicznych zaczęli oni szukać aktywnych składników. Zaczęto wyodrębniać związki będące przeciwutleniaczami, które zgodnie z wcześniejszymi badaniami miały niwelować ryzyko chorób. Jednak nauka zweryfikowała to podejście negatywnie.

Odtwarzałyśmy krok po kroku skład kakao, przy pomocy pojedynczych substancji. Doszłyśmy do momentu, w którym reprezentowanych było ponad 95% jego składników. Mimo to kompozycja, którą otrzymałyśmy, w dalszym ciągu była nieporównywalna z kakao

prof. Agnieszka Bartoszek

Dr Izabela Koss-Mikołajczyk porównywała owoce i warzywa zawierające związki z grupy antocyjanów i betalain z tymi, które ich nie zawierają, a także z wyizolowanymi związkami.

– Badania wykazały, że matryca roślinna – czyli inne związki, które w tych roślinach się znajdują – w pewien sposób oddziałuje z tymi bioaktywnymi fitozwiązkami, sprawiając, że wykazują one aktywność biologiczną, natomiast wyizolowane fitozwiązki już niekoniecznie – wyjaśnia badaczka.

Oznacza to, że zjedzenie suplementu diety zawierającego związki wyizolowane z konkretnego rodzaju owoców, nie przyniesie takich korzyści dla naszego organizmu, jak zjedzenie samego owocu.

Kakao lepsze od kompozycji

Prace nad tym zagadnieniem prowadziła też dr Monika Kuczyńska.

– Na tapecie mieliśmy też kakao, które jest rozpowszechnionym, prozdrowotnym składnikiem żywności. Wyniki tych doświadczeń były dla mnie dużym zaskoczeniem – wspomina prof. Bartoszek. – Odtwarzałyśmy krok po kroku skład kakao, przy pomocy pojedynczych substancji. Doszłyśmy do momentu, w którym reprezentowanych było ponad 95% jego składników. Mimo to kompozycja, którą otrzymałyśmy, w dalszym ciągu była nieporównywalna z kakao.

PRZECZYTAJ TEŻ Specjalna farba sama zwalczy bakterie

Badaczki powróciły wtedy do badań modelowych i zajęły się porównywaniem aktywności składników pojedynczo oraz w parach. Jak się okazało, zachodziły między nimi interakcje, które sprawiały, że powstawała zupełnie nowa substancja.

– To pokazało, że myślenie farmakologiczne o żywności jest błędne. W żywności, zawierającej substancje o słabej aktywności biologicznej, dopiero ich wspólne działanie jest odpowiedzialne za efekt zdrowotny dla naszego organizmu – komentuje prof. Bartoszek. – Można powiedzieć, że nasze badania podważyły sensowność tworzenia suplementów diety, które mają zastąpić żywność.

Wyróżnienie Polskiej Akademii Nauk przyznane zostało ze szereg publikacji, które badaczki przygotowały na podstawie przeprowadzonych badań. Jak podkreślają – są one w dużej mierze wynikiem współpracy międzynarodowej z naukowcami z całego świata, a ich przeprowadzenie wsparły granty pozyskane z kilku różnych programów.