Aby pomóc w kryzysie, trzeba wcześniej obserwować dziecko

Może zacząć się od problemu ze snem, trudności z koncentracją czy braku energii - wielu rodziców czy opiekunów nie pomyślałoby, że takie postępowanie ich energicznych i pogodnych dotychczas dzieci może być początkiem kryzysu psychicznego.

Jak rozpoznać kryzys?

Jak rozpoznać kryzys psychiczny u dziecka lub nastolatka? Jak reagować, kiedy widzimy niepokojące objawy, takie jak drażliwość, zmiany nastroju, problemy ze snem czy nawet myśli samobójcze? Łatwo je zbagatelizować, bowiem często przypominają wejście w okres dojrzewania. 

Zacznę od bardzo ważnego komunikatu do dorosłych: bądźcie uważni na potrzeby swoich dzieci i dbajcie o relacje z najbliższymi. Bez tego fundamentu rodzic niestety nie zauważy znaczących sygnałów, które go powinny zaalarmować, jeśli chodzi o zdrowie i funkcjonowanie dziecka.
dr n. med. Aleksandra Lewandowska, konsultant krajowa w dziedzinie psychiatrii dzieci i młodzieży

Jak podkreśla dr Lewandowska: - Każda znacząca zmiana zachowania czy samopoczucia lub utrzymująca się i nieprzemijająca w czasie, powinna nas zaniepokoić, ale żeby rodzic zareagował musi znać i mieć bezpieczny kontakt ze swoim dzieckiem. Zatem, jeśli dziecko sprawia wrażenie smutnego, nieobecnego, ma problemy z nauką, unika kontaktu z rówieśnikami ale również z rodziną, ma problemy ze snem, z apetytem, zgłasza często różnego rodzaju dolegliwości somatyczne, albo gdy było lękowe, nieśmiałe, a ku zdziwieniu wszystkich stało się duszą towarzystwa, rozpiera go energia, głównie imprezuje, jest gniewne... zareagujmy!

Gdzie szukać pomocy?

Jeśli podejrzewasz, że Twoje dziecko ma kłopoty natury psychologicznej, poszukaj wsparcia. Pierwszym krokiem może być pomoc psychologiczno-pedagogiczna w przedszkolu lub szkole oraz poradni pedagogiczno-psychologicznej – pedagog lub psycholog pokierują nas dalej, jeśli będzie to potrzebne. 

– Nie bójmy rozmawiać się z dzieckiem, jeśli jednak w naszej ocenie rozmowa z dzieckiem okazała się niewystarczająca i nadal obserwujemy niepokojące zmiany w jego samopoczuciu bądź funkcjonowaniu, dalsze kroki możemy skierować do specjalisty, który jest najbliżej, może być to pedagog lub psycholog szkolny, albo specjaliści zatrudnieni w systemie ochrony zdrowia - wskazuje dr n. med. Aleksandra Lewandowska.

PRZECZYTAJ TEŻ Wpływ cyberuzależnienia i cyberprzemocy na zdrowie psychiczne dzieci

W ramach umów z NFZ pracują m.in. ośrodki środowiskowej opieki psychologicznej i psychoterapeutycznej dla dzieci i młodzieży. Są to m.in. psychologowie, psychoterapeuci, terapeuci środowiskowi i psychiatrzy.

Psycholog przeprowadzi diagnozę psychologiczną, sporządzi plan leczenia, który może uwzględniać regularny kontakt z psychologiem, psychoterapię i terapię środowiskową, a w sytuacji wymagającej konsultacji lekarza psychiatry, skieruje Cię do odpowiedniej placówki.

Trzy poziomy świadczeń

Świadczenia psychiatrycznej opieki zdrowotnej dla dzieci i młodzieży są realizowane na trzech poziomach.

Gdy zauważysz u dziecka niepokojące objawy natury psychologicznej, pierwsze kroki skieruj do ośrodków pomocy środowiskowej, które są najbliżej pacjentów. To tzw. I poziom w trzystopniowym modelu opieki psychologicznej i psychiatrycznej dla dzieci i młodzieży: Ośrodek Środowiskowej Opieki Psychologicznej i Psychoterapeutycznej dla Dzieci i Młodzieży – Poradnia psychologiczna dla dzieci: psycholog, psychoterapeuta, terapeuta środowiskowy. Pomoc jest udzielana tu bezpłatnie, finansuje ją NFZ. Nie potrzeba skierowania. 

W stanach wymagających konsultacji z lekarzem psychiatrą, trzeba zgłosić się do Centrów Zdrowia Psychicznego, które są II poziomem opieki: Centrum Zdrowia Psychicznego dla Dzieci i Młodzieży – Poradnia zdrowia psychicznego dla dzieci: psychiatra dzieci i młodzieży, psycholog, psychoterapeuta, Oddział dzienny. Tu także leczenie jest bezpłatne, finansuje je NFZ. Nie potrzeba skierowania.

Jeśli dziecko wymaga leczenia całodobowego, zostanie skierowane na III poziom: Ośrodek Wysokospecjalistycznej Całodobowej Opieki Psychiatrycznej – Izba Przyjęć, Oddział psychiatryczny dla dzieci. To już leczenie w szpitalnym oddziale psychiatrycznym. Tu skierowanie jest wymagane.

WAŻNE! W sytuacji bezpośredniego zagrożenia życia i zdrowia dziecka zgłoś się do Izby Przyjęć ośrodka z III poziomu. W stanie nagłego zagrożenia życia możesz zgłosić się bez skierowania.

Aktualną mapę placówek można znaleźć na stronie pacjent.gov.leczenie-psychiatryczne-mlodziezy-i-dzieci

Co powinno zaniepokoić rodziców?

Warto zwrócić uwagę na zmiany w codziennej rutynie dziecka. Poradnik pacjenta, opracowany przez NFZ (TUTAJ) , wymienia kilkanaście objawów:

• stres i obniżony nastrój (smutek, przeciążenie, napięcie) 
• zaburzenia odżywiania (zajadanie stresu, brak apetytu, stosowanie restrykcyjnych diet) 
• somatyczne (bóle głowy, stawów, pleców, brzucha, przyspieszone bicie serca, potliwość, drżenie rąk) 
REKLAMA
• zaburzenia snu (bezsenność, poczucie ciągłego zmęczenia, nadmierna senność) 
• gorsze wyniki w szkole i spadek zaangażowania w naukę 
• wycofanie się z kontaktów społecznych 
• agresja 
• płaczliwość 
• nadpobudliwość 
• drażliwość 
• wybuchowość 
• problemy dotyczące relacji z otoczeniem 
• łamanie prawa, wandalizm 
• używanie substancji psychoaktywnych 
• zachowania autodestrukcyjne 
• nadużywanie alkoholu, narkotyków i innych substancji uzależniających 
• okaleczanie się 
• myśli i próby samobójcze.