To największy obraz bitwy pod Grunwaldem. Ostatnia szansa, by zobaczyć go w Malborku!

Bitwa pod Grunwaldem w ujęciu Tadeusza Popiela i Zygmunta Rozwadowskiego to zupełnie inny obraz od wizji Jana Matejki. To raczej panorama pola bitwy, co zresztą nie dziwi, ponieważ jej autorzy wcześniej współpracowali przy malowaniu Panoramy Racławickiej. Dzieło powstało w roku 1910, kiedy przypadała rocznica słynnego starcia zbrojnego, natomiast organizatorzy rocznicowych obchodów w Krakowie nie mogli dojść do porozumienia z właścicielem obrazu Matejki. Panoramę wystawiano w specjalnie zbudowanym pawilonie na placu św. Ducha w Krakowie. Obraz nie został zagarnięty przez hitlerowców, po II wojnie światowej zachował się w magazynach Muzeum Historycznego w Lwowie.

"Bitwa pod Grunwaldem" wyjeżdża z zamku w Malborku

Wprawdzie uważano dzieło za zaginione, to istnieją opinie historyków, że polscy naukowcy wiedzieli o tym, że znajduje się w lwowskich magazynach. Notabene z racji samych rozmiarów trudno ukryć podobne malowidło. Obraz odnaleziono - przynajmniej oficjalnie - w roku 1990. W roku 2003 był wystawiany w Gdańsku, w roku 2009 przeszedł konserwację na Wawelu, rok później eksponowano dzieło w kilku miastach Polski, Litwy i Białorusi w ramach 600. rocznicy bitwy grunwaldzkiej. Do Malborka trafił w ramach wystawy "Nigra crux mala crux. Czarna i biała legenda zakonu krzyżackiego". Muzeum Historyczne w Lwowie chętnie wyraziło zgodę na wypożyczenie obrazu - z jednej strony była to okazja do poddania go kolejnym zabiegom konserwatorskim, z drugiej zaś zapewniło bezpieczeństwo dzieła - liczono się z zagrożeniem muzeum atakami lotniczymi.

CZYTAJ TEŻ: Czy oryginalny szkic Michała Anioła do fresku „Sąd Ostateczny” znajduje się w Polsce?

Panorama bitwy pod Grunwaldem mierzy 10 metrów na 5,15 (obraz Matejki ma rozmiary 987 na 426 cm). Przedstawia końcowe fragmenty walki, uczestniczący w niej zbrojni przedstawieni są ze znacznie większego dystansu niż w przypadku Jana Matejki. Widać atak wojsk polsko-litewskich, wielką chorągiew Korony, walkę wielkiego mistrza Ulricha von Jungingen. Na obrazie widoczni są też sami jego twórcy, którzy namalowali swoje autoportrety jako dwaj jeńcy krzyżaccy.

Obraz można oglądać jeszcze tylko w sobotę i niedzielę 1 i 2 marca w godzinach otwarcia Muzeum Zamkowego. Nie są ujawniane informacje, gdzie teraz malowidło się znajdzie, czy pozostanie (choćby ze względów bezpieczeństwa) w Polsce, czy powróci do Lwowa. Co w jego miejsce? Wielki Refektarz - największa i najbardziej reprezentacyjna sala w malborskim zamku będzie wykorzystany jako jedno z pomieszczeń przygotowywanej już wystawy dotyczącej 500. rocznicy hołdu pruskiego. 

- Na historię Hołdu pruskiego warto spojrzeć w szerszej perspektywie. Rozpoczął ją bowiem początek władztwa krzyżackiego w Prusach (1309), które zakończyło się wraz ze złożeniem przez ostatniego wielkiego mistrza Zakonu hołdu królowi polskiemu. Za kres tamtych decyzji można uznać 27 września 1772 r, kiedy to Wielki Refektarz stał się świadkiem złożenia przez ludność Prus Królewskich i Warmii hołdu przedstawicielom króla Prus Fryderyka II. Pierwszy rozbiór Polski zakończył tym samym 315-letni okres polskiego władztwa. Hohenzollernowie uczynili z zamku malborskiego jeden z instrumentów propagandy głoszący nierozerwalność Prus i Rzeszy Niemieckiej oraz cywilizacyjną i polityczną hegemonię Niemiec na południowym wybrzeżu Bałtyku - informuje Muzeum Zamkowe.

ZOBACZ RÓWNIEŻ: #ocoHOŁDzi, czyli jak malborski zamek szykuje się do 500-lecia hołdu pruskiego

Jedna z części wystawy dotyczyć ma dekoracji Wielkiego Refektarza, która powstała pomiędzy 1910 a 1915 rokiem i nawiązuje do istotnych wydarzeń z historii zakonu krzyżackiego, a przedstawia m.in. założenie Królewca przez króla czeskiego Przemysława Otokara II, 1255. Oczywiście musi się pojawić pytanie, czy jest szansa na wypożyczenie obrazu Jana Matejki, przedstawiającego hołd wielkiego mistrza Albrechta von Hohenzollern przed polskim królem Zygmuntem Starym. Dzieło powstało w latach 1879-1882, znajduje się w zbiorach Zamku Królewskiego na Wawelu, eksponowane w tzw. Sali Siemiradzkiego w krakowskich Sukiennicach. Jak udało nam się dowiedzieć, rozmowy w tej sprawie były prowadzone (może nadal są?), lecz o ich rezultatach malborskie muzeum, przynajmniej na razie, nie informuje.