45 milionów na remont XVII-wiecznych budynków sierocińca

Prace remontowe Zespołu Sierocińca obejmą odrestaurowanie Budynku Głównego i Bocznego, rekonstrukcję Pawilonu Ogrodowego, wyposażenie obiektów oraz utworzenie wystawy stałej. Do koty ponad 45 mln zł, pochodzącego z programu Funduszy Europejskich, Gdańsk ma dołożyć ponad 32 mln zł. Środki zostaną przeznaczone na przywrócenie wartości budynkom dawnego Zespołu Sierocińca poprzez prace konserwatorskie, restauratorskie, roboty budowlane oraz zagospodarowanie terenu.

- Otrzymaliśmy dofinansowanie w wysokości 45 mln zł na rozpoczęte prace konserwatorskie dawnego Zespołu Sierocińca przy ul. Sierocej – mówi wiceprezydent Gdańska Piotr Grzelak. - Jednego z najstarszych gdańskich budynków, w którym nie tak dawno odkryliśmy historyczne posadzki z kamienia olandzkiego oraz oryginalne dekoracje malarskie elementów klatek schodowych. To właśnie w nim powstanie nasz gdański Dom Literatury.

Remont planowany od lat

Generalny remont zabytkowego obiektu, znajdującego się na ul. Sierocej, planowano już ponad 8 lat temu. W 2016 r. pojawiła się informacja, że powstanie tam centrum kultury im. Guntera Grassa i Daniela Chodowieckiego, a prace miały zakończyć się do 2020 roku. Jednak sam przetarg ogłoszono dopiero w 2021 r., a w związku z tym, że oferty były wyższe niż zakładało miasto, początek prac przesunięto – pierwszy etap remontu rozpoczął się dopiero w 2022 r. Polegał na wzmocnieniu konstrukcji budynku głównego oraz bocznego wraz z pracami archeologicznymi, a także wstępnymi pracami konserwatorskimi.

Już w styczniu 2024 r. prace zostały wstrzymane – powodem był brak decyzji Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Nowa decyzja była konieczna po tym, gdy podczas pierwszych prac w budynku odkryto zabytkowe posadzki i dekoracje malarskie. Miasto jesienią 2023 r. złożyło do Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego skargę na opieszałość konserwatora, jednak do dzisiaj prace nie ruszyły. Ich zakończenie planowane jest natomiast na 2026 r.

Otrzymane właśnie dofinansowanie unijne pozwoli – jak mówią urzędnicy – na prace na wszystkich cennych historycznie elementach budynków oraz wykonanie stolarki okiennej i drzwiowej, wzmocnienie stropów i więźby dachowej, wykonanie elewacji czy zagospodarowanie terenu.

Przywrócenie wartości siedemnastowiecznemu Zespołowi Sierocińca w Gdańsku z konserwacją i rekonstrukcją zabytku oraz adaptacją budynków i terenu dawnej instytucji do nowych funkcji – kultury i turystyki realizowane będzie ze środków Programu Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko.

Kwota całkowita projektu to ponad 77 mln zł. Wkład miasta wynosi ponad 32 mln zł, a dofinansowanie 45 mln. zł.

Dom Literatury w Zespole Sierocińca?

W Zespole Sierocińca planowane jest uruchomienie gdańskiego Domu Literatury.

- Stanie się miejscem trwałego oddziaływania kulturowego, realizującym ambitny program społeczny, artystyczny i edukacyjny – mówi Joanna Bieganowska z gdańskiego Urzędu Miejskiego. - W przyszłości w budynku głównym znajdą się m.in. sale ekspozycyjne, prezentujące wystawy stałe i czasowe, związane z działalnością literacką i plastyczną sławnych gdańszczan.

W budynku bocznym - zgodnie z historyczną funkcją kuchni przy sierocińcu i w tym samym miejscu – wstępnie zaprojektowano kawiarnię wraz z ogródkiem kawiarnianym z widokiem na wewnętrzny dziedziniec i budynek Poczty Polskiej. Zrekonstruowana przestrzeń dawnej kaplicy, oprócz funkcji wystawienniczych będzie mogła działać jako sala wykładowa lub sceniczna.
 

Gdański Dom Literatury ma wspierać lokalne talenty, produkować wysokiej jakości wydarzenia i publikacje, prowadzić edukację artystyczną, propagować czytelnictwo.

- Powstaną programy wymiany artystycznej, rezydencje artystyczne, wystawy, czytelnie, archiwum dokumentujące twórczość literacką gdańszczan, sala koncertowo-wykładowa, kawiarnia, piękny ogród literacki z wystawami plenerowymi – wymienia Bieganowska.

Czym był Zespół Sierocińca?

Zespół Sierocińca to dwa budynki przy ul. Sierocej. Budynek główny sierocińca z dobudówką został wybudowany w latach 1698-1699. W 1749 roku powstał budynek boczny.

Oba obiekty składały się na miejską placówkę opiekuńczą, działającą od 1699 do 1906 roku. Opiekowano się tutaj wszystkimi potrzebującymi: sierotami, starcami, chorymi i ubogimi, od 1788 roku - jedynie sierotami. 
Tzw. Dom Dobroczynności pełnił nie tylko funkcję opiekuńczą, było też zakładem resocjalizującym, w którym podopiecznych wchodzących w dorosłe życie uczono konkretnych zawodów. Działał w tym miejscu do 1906 r. Wówczas sierociniec został przeniesiony do nowej siedziby we Wrzeszczu.

W budynkach przy ul. Sierocej funkcjonował następnie magazyn mebli, a później - Gdański Ośrodek Informacji i Opieki Przeciwgruźliczej. Po I wojnie światowej urządzono w głównym budynku 14 mieszkań komunalnych, a dawna szkoła działająca w ramach Zespołu Sierocińca została przejęta z kolei na potrzeby drukarni. Jej właścicielem był Julius Gehl - polityk gdański okresu Wolnego Miasta Gdańska.

Po II wojnie światowej z kompleksu dawnego Domu Dobroczynności pozostały dwa budynki: główny i boczny. Ruiny pozostałych budynków zespołu rozebrano. Od zakończenia II wojny światowej sposób użytkowania tych budynków nie zmienił się - po przeprowadzeniu niezbędnych remontów ponownie urządzono w nich mieszkania komunalne.