Biała Karta kortów Arki pomoże zdobyć ochronę konserwatorską?

Korty Arki. Historyczne miejsce na mapie Gdyni

Wizja budowy czteropiętrowego hotelu z około 200 apartamentami przy ul. Ejsmonda w Gdyni zbulwersowała część mieszkańców i lokalnych działaczy. W październiku 2022 roku dziewięć gdyńskich stowarzyszeń wystąpiło z listem otwartym do Igora Strzoka, Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków o wpis do rejestru zabytków i objęcie ochroną terenu kortów tenisowych Arki, wchodzących w skład historycznego założenia tzw. Forum Sportowego, zaprojektowanego w 1932 roku przez znanego architekta Adama Kuncewicza.

WIĘCEJ NA TEN TEMAT PRZECZYTASZ W ARTYKULE: Zielone światło w sprawie wszczęcia procedury wpisu kortów Arki do rejestru zabytków

Ponadto z formalnym wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie wpisu wystąpiło Stowarzyszenie Wszystko dla Gdyni.

WIĘCEJ NA TEN TEMAT PRZECZYTASZ W ARTYKULE: Hotel zamiast kortów? Stowarzyszenie pisze do konserwatora

Korty Arki w Gdyni trafią do rejestru zabytków?

Konserwator zadecydował o wszczęciu postępowania. Jednym z jego etapów są prace przy tzw. Białej Karcie.

–  „Karty ewidencyjne są dla ekspertów Narodowego Instytutu Dziedzictwa pierwszym źródłem wiedzy o zabytkach, pomocnym przy zbieraniu informacji dla opracowywania opinii, przygotowywania materiałów do uznania zabytków za Pomniki Historii, przy tworzeniu różnego rodzaju opracowań dla zabytków czy prowadzeniu badań archeologicznych” – czytamy na stronie Narodowego Instytutu Dziedzictwa.

Konserwator nie wydał jeszcze decyzji. Odbyła się natomiast ostatnio – w lipcu 2023 r. – wizja lokalna, w wyniku której powstał protokół oględzin, a miesiąc wcześniej powstała Biała Karta. Dokument zawiera dane techniczne obiektu, jego opis wraz z jego historią, przedstawia również wygląd tego miejsca i walory zabytkowe, które powinny podlegać ochronie.

Wojciech Ogrodnik / Stowarzyszenie Wszystko dla Gdyni

Historia kortów Arki w Gdyni w Białej Karcie

W dokumencie, opracowanym przez Beatę Dygulską i Dorotę Hryszkiewicz-Kahlau, znalazła się kompletna historia obecnego terenu kortów, począwszy od 1927 r., kiedy to  Antoni Felski, gdyński korespondent „Gazety Sportowej”, dodatku do „Gazety Bydgoskiej”, zainteresował tematem budowy boiska w tym miejscu starostę morskiego generała Mariusza Zaruskiego. Jak czytamy w Białej Karcie, zbudowany w 1932 r. Stadion Miejski w Gdyni „uznawany był za jeden z reprezentacyjnych obiektów sportowych Polski, którego szczególnym atutem było atrakcyjne, nadmorskie położenie z widokiem na wody Zatoki Gdańskiej”.

Ciekawie przedstawiają się także powojenne losy dawnego Forum Sportowego. Już od 1950 r. na położonych przy stadionie kortach rozgrywano międzynarodowe zawody sportowe. Tu też kręcono część zdjęć do kultowego filmu z 1960 r. ze Zbigniewem Cybulskim „Do widzenia, do jutra”. Z kolei na stadion Arki, która w 1974 r. awansowała do ekstraklasy, przychodziło nawet 20 tys. kibiców. Kultowym miejscem dla wielu gdynian stała się słynna „Górka”.

PRZECZYTAJ TEŻ: Na kortach tenisowych w Gdyni wyrośnie czteropiętrowy hotel? Bomba z opóźnionym zapłonem

Do dokumentu dołączono kilkadziesiąt, niekiedy cennych i archiwalnych, zdjęć oraz starą dokumentację. Część zdjęć i materiałów została pozyskana przez służby konserwatora, a część złożona przez Stowarzyszenie.

Wojciech Ogrodnik podkreśla, że w dokumentacji (aktach) sprawy znajduje się między innymi bardzo ciekawe zdjęcie lotnicze z 1944 r., wykonane przez wywiad lotniczy Brytyjczyków, w celu bombardowania Gdyni (w okresie wojennym głównej bazy niemieckiej Marynarki Wojennej na Bałtyku). Pokazuje ono korty z góry, ich rozplanowanie, bieżnię, stadion, trybuny, dokumentuje, jak wiele z oryginalnego założenia dotrwało do dzisiaj.

PRZECZYTAJ TEŻ: Czy korty tenisowe przetrwają? Nowy plan zagospodarowania przyjęty

– Są tam również zdjęcia z kultowych kadrów filmowych oraz przedstawień – dodaje przewodniczący Rady Dzielnicy Wzgórze św. Maksymiliana. – Sami się również tego miejsca uczyliśmy. Nie wiedzieliśmy, jak wiele historii i wartości ono niesie, oraz jak bardzo zostało zapomniane przez władze miejskie.

Odbywały się tu ważne duże mecze, duże zawody sportowe, imprezy kulturalne. Dokument ten jest rzetelnie, przyzwoicie opisaną historią tego miejsca. Widzimy ogromny, przedwojenny wysiłek włożony w jego wybudowanie – tym żyła wówczas cała Polska. Widzimy również, paradoksalnie, jak w okresie PRL miejscu temu udało się zachować swój charakter. Jest to w pewnym sensie miejsce wręcz magiczne, nieco dziś niezasłużenie zapomniane. Jest to także element budowania polskości i tożsamości Gdyni.

Wojciech Ogrodnik / Stowarzyszenie Wszystko dla Gdyni

Co dalej z kortami Arki w Gdyni? Powstanie tam hotel?

Powstanie Białej Karty dawnego Forum Sportowego zbliża wydanie decyzji dotyczącej dalszych losów terenu przy ul. Ejsmonda. Zapewne następnym krokiem będzie postanowienie Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków i ewentualna zgoda – lub jej brak – na planowaną w tym miejscu inwestycję.

– Czytając Białą Kartę, mamy nadzieję, że szansa na objęcie ochroną tego miejsca jest spora – uważa Wojciech Ogrodnik.

I podkreśla: – Nie chcemy zakonserwowania i stagnacji terenu dawnego Forum Sportowego. Zależy nam na tym, by przyszły inwestor liczył się z walorami i wymaganiami tego miejsca oraz chciał zachować jego najważniejsze elementy, zgodnie z tym, co mu wskaże konserwator. Słowem, chcemy oddać ten fragment Gdyni pod opiekę specjalisty, jakim jest Wojewódzki Konserwator Zabytków.