Łodzie i szkutnicy na nowej wystawie w Muzeum Wisły w Tczewie

„Człowiek i rzeka. Łodzie i szkutnicy”. Nowa wystawa w Muzeum Wisły

„Człowiek i rzeka. Łodzie i szkutnicy” to nowa wystawa czasowa w Muzeum Wisły w Tczewie. Można ją zwiedzać do 16 czerwca 2024 roku.

PRZECZYTAJ TEŻ: O tych, których życiem była Wisła. Wystawa w Muzeum Wisły w Tczewie

Budowa i eksploatacja łodzi od najdawniejszych czasów odgrywały istotną rolę w życiu nadrzecznych społeczeństw. Łodzie umożliwiały zarobek, transport, komunikację, rekreację, a w razie zagrożenia – ucieczkę. Nie inaczej było nad Wisłą. Wystawa w tczewskim oddziale Narodowego Muzeum Morskiego ukazuje typowe konstrukcje rybackie i komunikacyjne z dolnego i środkowego odcinka tej rzeki. Prezentowane są także dorobek współczesnych szkutników oraz środowiska i wydarzenia promujące wiślane tradycje.

– Wisła to jest nieodłączny, bardzo wierny świadek dziejów historii Polski – mówi Jagoda Klim z działu Historii Żeglugi Śródlądowej. – Podróżując wzdłuż Wisły, tak naprawdę podróżujemy wzdłuż dziejów Polski. My o tych ważnych wydarzeniach opowiadamy na wystawie. Rok temu pokazaliśmy rybołówstwo, teraz pokazujemy szkutnictwo. Łodzie drewniane były od zawsze nieodłącznym elementem nadrzecznego krajobrazu. Służyły ludziom do zarobku, rekreacji, ucieczki – w razie niebezpieczeństwa – czy do komunikacji. Łodzie drewniane do czasów rewolucji przemysłowej były najdoskonalszym wytworem człowieka w dziedzinie transportu.

Jak dawniej powstawały łodzie?

Na wystawie starannie odtworzone zostało wnętrze warsztatu szkutniczego. Znajdziemy w nim narzędzia służące do konstruowania, naprawy i konserwacji łodzi. Niektóre z nich mogą budzić zaciekawienie, powstały bowiem na długo przed wynalezieniem nowoczesnych narzędzi elektrycznych. Konstrukcje budowane były, poza większymi ośrodkami miejskimi, na użytek własny i społeczności lokalnej. Rzemieślnicy nie posiadali szkutniczego wykształcenia, nie stosowali też dokumentacji technicznej. Wystawa przybliża historię ich życia i ciężkiej pracy, podkreślając równocześnie, jak ważną rolę pełnili w społecznościach nadwiślańskich.

Na przełomie 2022 i 2023 r. w Centrum Konserwacji Wraków Statków w Tczewie podjęto próbę budowy tradycyjnej łodzi wiślanej. W pracach wziął udział Władysław Latopolski, pochodzący z Łęgu na Kujawach, prawdopodobnie ostatni tczewski rybak i jeden z niewielu szkutników posiadających przekazywaną z pokolenia na pokolenie wiedzę o tajnikach budowy łodzi. W efekcie powstała łódka wiślana, wzorowana na tradycyjnych nieszawkach, które w XX w. przybyły na dolną Wisłę wraz z rybakami i szkutnikami z Kujaw. Prezentowany na wystawie obiekt jest pomniejszoną kopią tradycyjnych jednostek, w przybliżonej skali 1:2. Maszt i żagiel stanowią oryginalne elementy wyposażenia, które zostały podarowane przez Władysława Latopolskiego.

WIĘCEJ NA TEN TEMAT PRZECZYTASZ W ARTYKULE: Projekt „Władek” w Centrum Konserwacji Wraków Statków zakończony. Poznajmy tczewską nieszawkę

Wystawa w Muzeum Wisły w Tczewie ukazuje także historię kryzysu tradycyjnego szkutnictwa wiślanego w latach 90. XX w. oraz jego odrodzenie w XXI w. Sporo miejsca poświęcono rybacko-szkutniczym rodzinom:

• Tołodzieckich z Nieszawy,
• Stoyke z Silna
• i Wilmanowiczów z Kaszczorka.

Prezentowane są także środowiska i wydarzenia promujące wiślane tradycje. Z pewnością można do nich zaliczyć m.in. Festiwal Wisły w Toruniu i Włocławku oraz flisy wiślane.

PRZECZYTAJ TEŻ: Batyskaf Delfin II trafił do Centrum Konserwacji Wraków Statków w Tczewie. To unikatowy pojazd podwodny

Podziwiając wystawę, warto zwrócić uwagę na współczesny akcent – jedną z gablot wypełnia Order Rzeki Wisły 2022 r. Tomasza Szczęsnego. Wybitny szkutnik, znawca i badacz wiślanego dziedzictwa nie zdążył odebrać go osobiście. Po jego śmierci rodzina przekazała order na wystawę. Oficjalne wręczenie odznaczenia dyrekcji Muzeum Wisły odbyło się w dniu otwarcia wystawy, podczas finału liczącego 650 km Flisu V Orderu Rzeki Wisły Sandomierz-Tczew.