Czystsze powietrze nad Pomorzem. Uchwały antysmogowe weszły w życie

Nadal połowa mieszkańców Pomorza oddycha powietrzem zawierającym wysokie stężenie benzo(a)pirenu, który powstaje m.in. podczas palenia w starych domowych kotłach.

Co możemy zrobić?

Przede wszystkim – od kilku lat trwa proces likwidacji „kopciuchów”, tj. starych, nieefektywnych źródeł ciepła na węgiel i drewno.

- Zależy nam, aby jakość powietrza w województwie pomorskim była jak najlepsza. To jeden z priorytetów w naszej 31 – letniej działalności – podkreśla Łukasz Tamkun, prezes Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku. - Mamy spore sukcesy na tym polu. O tysiące mniej kotłów w pomorskich gminach, zamknięta kotłownia węglowa na gdańskich Stogach, większe wykorzystanie odnawialnych źródeł energii. To właśnie efekty wsparcia WFOŚiGW w Gdańsku. Co to oznacza dla mieszkańców Pomorza? Kilka milionów ton niższa emisja CO2!

Wypracowane przez Sejmik Województwa Pomorskiego uchwały antysmogowe weszły w życie 1 września 2024 r. (poza Sopotem, gdzie uchwała antysmogowa obowiązuje od 1 stycznia 2024 r.).

CZYTAJ TEŻ: Koniec z „kopciuchami” na Pomorzu. Strażnicy miejscy ruszają na kontrole

Oznacza to, że w regionie nie można już palić w kotłach poniżej 3 klasy. W praktyce: tam, gdzie jest możliwość podłączenia się do miejskiej sieci ciepłowniczej lub do sieci gazowej, nie można stosować urządzeń na biomasę i węgiel.

Do tej pory na Pomorzu – jak wynika z danych Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego - wymieniono nieco ponad 30% kotłów.

– Wydawałoby się, że to dużo, ale szacujemy, że w naszym regionie do likwidacji pozostało jeszcze 77 tysięcy „kopciuchów” – mówił Krzysztof Pałkowski, dyrektor Departamentu Środowiska i Rolnictwa UMWP. 

Warto pamiętać, że uchwały antysmogowe nie zakazują korzystania z kominków – muszą one jednak spełniać normy emisji zanieczyszczeń. Nie mogą być też podstawowym źródłem ciepła.

Uchwała antysmogowa najbardziej zaawansowana jest w powiecie chojnickim. Spośród 1734 kotłów wymieniono już co najmniej 1551 – na koniec 2023 r. oznaczało to realizację 89% całego programu! Z kolei najwięcej wniosków o dofinansowanie wymiany źródeł ciepła złożono w Kartuzach – na koniec ub. roku było to 450 wniosków, ale już w listopadzie 2024 r. - 2065! 915 spośród nich zostało już zrealizowanych na kwotę ponad 24,7 mln złotych.

- Jesteśmy dostępni dla mieszkańców Kartuz codziennie od poniedziałku do czwartku, prowadzimy prace terenowe, robimy kontrole, ale też odwiedzamy mieszkańców, namawiamy do korzystania z programu Czyste Powietrze – mówi Edyta Zientarska, kierująca Wydziałem Gospodarki Odpadami i Ochrony Środowiska Urzędu Miejskiego w Kartuzach. - Zaangażowanie osób, które pracują przy realizacji programu ma wielki wpływ na szybko powiększającą się grupę, która już zdecydowała się na wymianę źródeł ciepła w swoich domach. Mieszkańcy mają świadomość, że wymiana nieefektywnych kotłów jest obowiązkowa, choć dużym problemem i obawą są finanse - mimo dotacji trzeba dysponować wkładem własnym. Często nie wiedzą też, na jakie źródło ciepła się zdecydować, staramy się więc im doradzać zgodnie z ich możliwościami.

ZOBACZ RÓWNIEŻ: Czy Polska staje się krajem trąb powietrznych?  Koszmarnie trudna szarada z klimatem w tle

Program Czyste Powietrze

Od 6 lat na Pomorzu realizowany jest program Czyste Powietrze. Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku wypłacił 585 mln zł dotacji, dzięki którym Pomorzanie zlikwidowali 24 tys. „kopciuchów”. Najczęściej jako nowe źródło ciepła wybierają kotły na pellet, pompy ciepła i kotły gazowe. Wymieniając kocioł na nowy, planując termomodernizację domu, czy myśląc o instalacji odnawialnych źródeł energii, warto postarać się o dofinansowanie w ramach tego programu.

- Ale to nie koniec naszej misji, jeszcze sporo wyzwań przed nami – mówi Łukasz Tamkun, prezes WFOŚiGW w Gdańsku. - Uchwały antysmogowe to dobry kierunek. Wierzymy, że w trosce o zdrowie własne i najbliższych, ale i o środowisko, mieszkańcy zlikwidują stare i nieefektywne źródła ciepła i przestaną używać paliw najgorszej jakości. Smog jest groźny dla naszego zdrowia. Zdecydowanie obniża jakość życia. Wiem, że nie jest łatwo zmienić nawyki, ale to od naszych decyzji zależy jakość powietrza w regionie. Postawmy na źródła niskoemisyjne. Postawmy na czyste powietrze. Postawmy na rozwiązania przyszłości.

Warto wiedzieć

Jakie kotły obejmują uchwały antysmogowe?

Uchwała antysmogowa obejmuje głównie kotły na paliwa stałe (np. węgiel czy drewno), które nie spełniają określonych norm emisji i efektywności:

• Kotły pozaklasowe: to kotły na paliwa stałe, które nie spełniają żadnych norm europejskiej klasyfikacji urządzeń grzewczych. Można je poznać po braku specjalnej tabliczki znamionowej, określającej klasę efektywności energetycznej.
• Kotły klasy 3 i 4: to typ urządzeń wycofywanych po zakończeniu się okresu przejściowego, ponieważ emitują więcej zanieczyszczeń niż kotły klasy 5.

Uchwała określa możliwość stosowania jedynie urządzeń grzewczych 5 klasy, z certyfikatem ekoprojektu. Certyfikat ten gwarantuje, że kocioł spełnia wysokie normy emisji zanieczyszczeń i efektywności energetycznej, co minimalizuje jego wpływ na środowisko.

Tabliczka znamionowa kotła CO

To informacja umieszczona na kotle, służąca do jego identyfikacji. Informuje, czy kocioł spełnia normy prawne i czy ma niezbędne certyfikaty bezpieczeństwa. Zawiera podstawowe informacje, m.in.: dane producenta, klasę energetyczną dla każdego z dozwolonych paliw, pojemność wodną, pobór mocy, moc nominalną i zakres mocy dla każdego z paliw, typ kotła, numer seryjny i rok produkcji.

Najczęściej znajduje się pod spodem, z boku lub z tyłu urządzenia Brak tabliczki znamionowej oznacza, iż dane źródło ciepła nie spełnia norm żadnej klasy energetycznej.

Czas na wymianę starych pieców

Na Pomorzu wyznaczono – zgodnie z uchwałami antysmogowymi - trzy terminy:

• do 1 września 2024 roku dla tzw. kotłów bezklasowych (poniżej klasy 3, w tym kominki i kozy)
• do 1 września 2026 roku dla kotłów klasy 3 i 4
• do 1 lipca 2035 roku dla kotłów klasy 5

Obowiązek wymiany kotłów klasy 5 do 1 lipca 2035 roku oznacza, że od tej daty na Pomorzu nie będzie można używać już żadnych paliw stałych: węgla, drewna, czy peletu. Dozwolone będą tylko źródła ciepła na gaz lub na lekki olej opałowy oraz elektryczne i OZE. Informacje na temat klasy jakości każdego kotła można znaleźć na tabliczce znamionowej oraz w instrukcji obsługi.