Runęła ściana Dworu Fischera w Gdańsku. Miasto: Zabezpieczenie zabytku zagrażało bezpieczeństwu pracowników

30 stycznia, przedstawiciele Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków oraz Wojewódzkiego Inspektoratu Nadzoru Budowlanego oceniali skalę ostatnich zniszczeń w Dworze Fischera, przy ul. Starowiślnej 2 w Gdańsku. Od 2006 r., gdy z powodu złego stanu technicznego opuścili go ostatni lokatorzy, obiekt był kilkukrotnie kontrolowany, m.in. po pożarze w 2013 r. Skutkowało to wydawaniem przez konserwatora nakazów zabezpieczenia. Nie ustrzegło to budynku przed kolejnymi zniszczeniami.

– Stwierdzono zawalenie się fragmentu ściany elewacji bocznej – mówi po wtorkowej kontroli Weronika Frączak, inspektor ochrony zabytków ds. kontroli WUOZ w Gdańsku. – Obok zawalonej ściany na elewacjach widoczne są spękania i wybrzuszenia. Zostało odsłonięte wnętrze obiektu. Dalsze kroki zostaną podjęte w najbliższym czasie.

Radny pisze do prezydent

O katastrofie budowlanej poinformował za pośrednictwem mediów społecznościowych przewodniczący zarządu Rady Dzielnicy Nowy Port. Łukasz Hamadyk zapowiada skierowanie pisma do prezydent Gdańska z pytaniem o konsekwencje dla urzędników odpowiedzialnych za stan zabytku. Sam rozważa zawiadomienie prokuratury.

– Dostałem informację, że zawaliła się część budynku. Wygląda to bardzo źle. Obiekt jest w opłakanym stanie – mówi Łukasz Hamadyk. – Przez lata nie zrobiono nic, by zabezpieczyć go przed dalszą degradacją. Inwestorzy, którzy szykują się budowy mieszkań oraz przejęcia działki z zabytkiem, na pewno nie martwią się z tego powodu. Mam obawy, czy ten budynek w ogóle dotrwa do rzekomego remontu w przyszłości. Chciałbym dowiedzieć się czy w związku z ostatnią katastrofą budowlaną pani prezydent planuje zawiadomienie do prokuratury. Jeżeli nie, sam rozważę taką ewentualność.

Inspektorzy mieli szczegółowo badać obiekt w lutym 2022 r. Stwierdzono wówczas znaczne pogorszenie jego stanu. Po wizytacji wydano zalecenia obejmujące zabezpieczenie terenu przed wstępem osób trzecich, usunięcie zieleni z budynku, wykonanie ekspertyzy technicznej, badań konserwatorskich czy projektu zabezpieczeń tymczasowych.

– Do właściciela wysłano zawiadomienie o wyznaczonej kontroli na 4 stycznia 2023 r., w związku z koniecznością sprawdzenia wykonania zaleceń pokontrolnych. Na miejscu nie pojawili się jego przedstawiciele – informuje Weronika Frączak z WUOZ w Gdańsku. – 27 lutego 2023 r. Pomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków wydał decyzję nakazową na podstawie z art. 49 ust. 1 Ustawy o Ochronie Zabytków, przeprowadzenia niezbędnych prac konserwatorskich lub robót budowlanych przy zabytku ze względu na zagrożenie zniszczeniem lub jego istotnym uszkodzeniem, z rygorem natychmiastowej wykonywalności. Właściciel został zobowiązany do wykonania zabezpieczenia uszkodzonego dachu i ścian przed czynnikami atmosferycznymi, remontu uszkodzonego systemu odwadniania czy remontu konstrukcji murowanej ścian zewnętrznych i wewnętrznych. Do decyzji nie wniesiono odwołania. Pismem z 28 kwietnia 2023 r. poinformowano o wykonaniu części nakazanych prac. Załączono też opinię techniczną wskazującą na awaryjny stan obiektu i brak możliwości przeprowadzenia reszty nakazanych prac.

Miasto: wykonano wszystkie, możliwe prace

We wrześniu ubiegłego roku WUOZ stwierdził brak zabezpieczenia uszkodzonego dachu i ścian. Do Urzędu Miejskiego w Gdańsku przesłano upomnienie.

– W odpowiedzi, właściciel powtórzył wcześniejsze stanowisko oraz wskazał, że wszelkie niezbędne prace i zalecenia przywracające obiektu do jego stanu sprzed degradacji zostaną ujęte w ramach projektu partnerstwa publiczno-prywatnego „Nowy Port 2030+" – dodaje inspektor ochrony zabytków ds. kontroli.

Miasto przekonuje, że wykonało wszystkie, możliwe prace zabezpieczające. Te, które pominięto miały zagrażać bezpieczeństwu pracowników wykonawcy zadania. Nie ma jednocześnie informacji, by Gdańskie Nieruchomości szukały innej firmy, która podjęłaby się wykonania zaleceń konserwatora.

– Zgodnie z wytycznymi Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, Gdańskie Nieruchomości wykonały czynności zabezpieczające zabytkowy Dwór Fischera, które nie zagrażały zdrowiu i życiu ludzi – odpowiada Tomasz Sandak, rzecznik prasowy Gdańskich Nieruchomości. - Podczas wizji lokalnych wykonawca nie zgodził się na realizację wszystkich wskazanych prac z uwagi na bezpieczeństwo pracowników. W związku z powyższym, pisemnie wnioskowaliśmy w sprawie zmiany wytycznych dotyczących zabezpieczeń. Chodziło o prace, które umożliwiłyby przeprowadzenie ich w sposób bezpieczny. Do dokumentu dołączyliśmy opinię techniczną oraz wykaz prac niezagrażających życiu i zdrowiu. Gdańskie Nieruchomości do dzisiaj nie otrzymały odpowiedzi na pismo.

Dwór prawdopodobnie zmieni właściciela

Zabytek, wraz z okolicznymi działkami prawdopodobnie stanie się wkrótce własnością dewelopera, który będzie realizować inwestycję w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego. Obecnie urząd prowadzi negocjacje z zainteresowanymi firmami. Inwestor ma wejść w posiadanie łącznie ok. 8 ha gruntów z przeznaczeniem pod zabudowę mieszkaniowo-usługową. W zamian zobowiąże się do realizacji celów publicznych o wartości 100 mln zł. Chodzi m.in. o budowę basenu przy Zespole Szkół Ogólnokształcących nr 10. Złożono cztery wnioski o dopuszczenie do udziału w postępowaniu. Obecnie trwa ich ocena formalna i przygotowania do negocjacji. Procedura już się opóźnia. Podpisanie umowy przewiduje się na drugi kwartał 2025 r. Trudno dziś przewidzieć jaki będzie dalszy los Dworu Fischera.

– PPP „Nowy Port 2030+" obejmuje łącznie 20 obszarów inwestycyjnych w tym również teren, na którym położony jest Dwór Fischera – mówi Izabela Kozicka-Prus, kierownik referatu prasowego Urzędu Miejskiego w Gdańsku. – Jeśli docelowo, po przeprowadzonych negocjacjach, teren ten będzie w obszarze zainteresowania partnera prywatnego, rozpocznie się procedura związana z jego zagospodarowaniem. Zasadnicza, wschodnia część działki, na której leży Dwór Fischera to obszar zespołu urbanistycznego osady portowej w Nowym Porcie, wpisanego do rejestru zabytków i na tej podstawie objętego ochroną prawną. Również budynek Dworu Fischera wpisany jest do rejestru zabytków. Wszelkie prace związane z jego zagospodarowaniem będą wymagały uzgodnień z Pomorskim Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków a zagospodarowanie będzie możliwe zgodnie z zapisami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. W zakresie obszaru Dworu Fischera po uzyskaniu wymaganych prawem zgód i pozwoleń, partner prywatny będzie zobowiązany przeprowadzić badania konserwatorskie oraz studium historyczno-architektoniczne, określające dopuszczalny zakres adaptacji wnętrz budynku.

Historia dworu sięga końca XVIII w. W 1804 r. stał się częścią majątku Fischerów, znanych w Gdańsku browarników. Początkowo pełnił funkcję siedziby firmy, później funkcjonowała w nim przybrowarna karczma. Obiekt wpisano do rejestru zabytków 30 października 1971 r. Ostatni lokatorzy wyprowadzili się z niego w 2006 r.