Muzeum w Malborku ma wyjątkowy eksponat! To bursztynowy ołtarz z XVII wieku

Po co kupujemy takie obiekty? - zadał nieco retoryczne pytanie dr hab. Janusz Trupinda, dyrektor Muzeum Zamkowego podczas uroczystego odsłonięcia nowo pozyskanego ołtarzyka. Wyjaśnił, że ma to ścisły związek nie tylko z naturalną potrzebą poszerzania zbiorów, lecz planami wystawienniczymi opracowanymi na niebagatelny okres siedmiu najbliższych lat. Priorytetem jest budowanie nowej opowieści wystawienniczej o historii zamków w Malborku, Sztumie i Kwidzynie, do czego potrzebne są nowe eksponaty. Muzeum przystępuje do ofensywy zakupowej, utrzymując kontakt z domami aukcyjnymi, śledząc oferty antykwariatów. Wyznaczono konkretne założenia – pozyskać w trakcie owych siedmiu lat aż 1165 obiektów w formie zakupów darów, depozytów i wypożyczeń. Dla porównania – dziś w zbiorach muzeum znajduje się dokładnie 59 838 eksponatów. - Ten cudowny ołtarz bursztynowy to znak nowego nastawienia – podsumował dyr. Trupinda.

Najnowszy nabytek zakupiono w rezultacie aukcji w Kunstkammer Georg Laue w Monachium. Koszt? 290 tysięcy euro, z czego milion złotych pochodziło z dotacji celowej Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, pozostała część z budżetu muzeum. - Argumentacja pana dyrektora była bardzo przekonująca – skomentował obecny podczas odsłonięcia nabytku wiceminister kultury Jarosław Sellin.

O bursztynowym ołtarzyku opowiedziała szczegółowo Katarzyna Kita, która opiekuje się muzealną kolekcją bursztynu. Zabytek pochodzi z warsztatu gdańskiego, powstał około roku 1670. Niezwykłą rzadkością jest zachowany oryginalny futerał w formie etui. Ołtarzyk ma 60 cm wysokości, zawiera bardzo wiele elementów z bursztynu, kości słoniowej i szkła, wykonanych z mistrzowską precyzją detali. Złożony jest z trzech części – mensy, nastawy i krzyża. Detale bursztynowe wykonano z jantaru rozmaitych barw, od czerwonej po żółtą i pomarańczową, co tworzy mozaikę kolorów. Wewnątrz mensy znajduje się figura Chrystusa w typie „Ecce homo” również wykonana z bursztynu.

- Ołtarz wyróżnia się klasą wykonania, bogatym programem ikonograficznym, kompletnością zachowania wszystkich elementów rzeźbiarskich i etui z epoki oraz jakością użytych materiałów i ich obróbki – mówiła Katarzyna Kita. - Zastosowano tu wysokiej jakości bursztyn przejrzysty czerwony w partiach rzeźbiarskich, który kontrastuje z matową bursztynową okładziną. Obiekt uzupełniono o elementy z kości słoniowej, materiał luksusowy, używany powszechnie od połowy XVII wieku, a reliefy wykonywane w tym materiale były charakterystyczne dla gdańskich warsztatów od połowy XVII do lat 20. XVIII wieku. Interesującym jest drewniane etui z epoki w formie szafki powtarzającej kształt krucyfiksu, o ozdobnej oprawie – z zewnątrz obłożone garbowaną skórą, wewnątrz bordowym aksamitem – dodawała opiekunka zbiorów.

Ołtarz wyróżnia się klasą wykonania, bogatym programem ikonograficznym, kompletnością zachowania wszystkich elementów rzeźbiarskich i etui z epoki oraz jakością użytych materiałów i ich obróbki

Katarzyna Kita / Muzeum Zamkowe w Malborku

Oglądając ołtarzyk nie sposób nie zachwycać się mistrzostwem wykonania najdrobniejszych elementów. Figura Chrystusa ukrzyżowanego ma długość około 14 cm, figurki na mensie zaledwie 5 cm, tymczasem rzeźbiarze uwidocznili na nich szczegóły anatomiczne, ślady Męki Pańskiej, detale ubioru. Dokładna historia najnowszego nabytku muzeum nie jest znana, prawdopodobnie znajdował się w posiadaniu zamożnych rodzin szlacheckich. Zachowanych do dziś w tak dobrym stanie ołtarzy jest bardzo mało. Podobnych rozmiarów obiekty znajdują się na zamku Weissenfels w prywatnych zbiorach hrabiego Schönborn oraz w kolekcji Medyceuszy w Museo degli Argenti we Florencji. Muzealnicy informują, że znany jest tylko jeden przykład zachowanego ołtarza wraz z futerałem – znajduje się w Kunsthalle Wirth w Schwäbisch Hall. Ołtarz pozyskany przez malborskie muzeum jest drugim tego rodzaju w zbiorach publicznych.

Po uroczystym odsłonięciu XVII-wieczny ołtarz można już oglądać w malborskiej kolekcji bursztynu. Dziś liczy ona około 2000 obiektów, na ich podziwianiu – zwłaszcza misternego wykonania – można spędzić długie godziny. W opinii muzealników nowo pozyskany ołtarz zaliczyć można do trzech najcenniejszych eksponatów obok prac gdańskich mistrzów Christopha Mauchera i Michaela Redlina.