Szlakiem latarni morskich nad Bałtykiem. Doskonały pomysł na pobyt nad morzem!

Latarnie morskie na polskim wybrzeżu (od wschodu na zachód)

Majówka, a potem wakacje – to doskonały czas na pobyt nad morzem. I nawet jeśli uwielbiamy leżeć na plaży, to warto poświęcić nieco czasu na poznanie atrakcji, które spotkamy tylko nad morzem. Ze względu na położenie i ciekawą architekturę będą dużym przeżyciem turystycznym – a gdziekolwiek nad morzem będziemy – do którejś z nich zawsze będzie blisko. Przy tym każda z nich to nie tylko atrakcja widokowa, ale też dziedzictwo techniczne i marynistyczne, każdy więc znajdzie coś dla siebie.

CZYTAJ TEŻ: Polskie Stonehenge i polowanie z aparatem na foki. Co warto zobaczyć na Pomorzu?

Zapraszamy do wybrania się szlakiem polskich latarni morskich!

Szlak Latarni Morskich to 17 czynnych obiektów, położonych na całym polskim wybrzeżu Bałtyku. I choć kilku z nich nie można zwiedzać, to i tak warto je zobaczyć. Zaletą tego szlaku jest to, że sami decydujemy, ile latarni i w jakim okresie będziemy zwiedzać – możemy zrobić sobie wakacyjną wyprawę samochodową lub rowerową przez ponad 600 km wybrzeża, oglądając po kolei wszystkie latarnie, możemy też oglądać je, będąc w okolicy. Można zacząć od wschodu, czyli od latarni morskiej w Krynicy Morskiej na Mierzei Wiślanej lub od zachodu – od latarni w Świnoujściu, albo od jakiejkolwiek innej latarni.

Latarnia morska w Krynicy Morskiej (wysokość wieży: 26,5 m)

Funkcjonuje od 1895 r. W maju 1945 r., zaminowana przez wycofujących się Niemców, latarnia uległa zniszczeniu grzebiąc pod swoimi gruzami kilku radzieckich żołnierzy. Odbudowana po wojnie, działa ponownie od 1951 r. Ma stożkowy kształt i jest wykonana z prefabrykowanych bloczków betonowych. 

Do 1997 r. pełniła także funkcję radiolatarni wysyłając rozpoznawczy sygnał „KM” (wg alfabetu Morse’a). Latarnia z Krynicy Morskiej nie wskazuje drogi do portu, a uzupełnia system oznakowania między Helem a Piławą.

Latarnia z Krynicy Morskiej została przedstawiona na znaczku pocztowym, wydanym przez Pocztę Polską w 2006 r.

Latarnia morska w Gdańsku – Port Północny (wysokość wieży: 56 m) 

To najmłodsza latarnia na polskim wybrzeżu - działa od 1984 r. Nie można jej zwiedzać – wewnątrz mieści się Kapitanat Portu. Spośród innych latarni wyróżnia się m kolorem – jest niebieska.

Latarnia morska w Gdańsku – Nowy Port (wysokość wieży: 27 m)

Zbudowana w 1894 r. ma kształt ośmiokątnej wieży z ciemnoczerwonej licowanej cegły. Była pierwszą latarnią morską nad Bałtykiem używającą światła elektrycznego. 

Latarnia morska Gdańsk Nowy Port była jednocześnie wieżą pilotów portowych i mieściła na swym szczycie kulę czasu. Podniesienie i spadek kuli w każde południe pozwalało kapitanom statków stojących na redzie portu na dokładne nastawianie ich chronometrów okrętowych. W 2008 r. kula została zrekonstruowana: pokazuje codziennie czas o godzinach 12, 14, 16 i 18.

W 1984 r. latarnia zakończyła pracę, zastąpiona przez tę z Portu Północnego. Dopisano ją do rejestru zabytków i w 2004 r. udostępniono do zwiedzania. Jest jedyną prywatną latarnia morską w Polsce, w środku jest niewielkie muzeum.

Zabytkowa latarnia morska w Sopocie (wysokość wieży: 30 m)

Sopocka latarnia morska to w rzeczywistości przebudowany w latach 1903-4 komin Instytutu Balneologicznego. Formalnie od 1999 r. nie jest już latarnią morską, stanowi znak nawigacyjny w systemie żeglugi morskiej , jest też wieżą widokową na molo i część Sopotu.

Latarnia morska Hel (wysokość wieży: 42 m)

To ośmiokątna wieża z czerwonobrunatnej licowanej cegły, zwężająca się ku górze, na jej dachu jest jedna z helskich anten radiowych. Taras widokowy umieszczone na wysokości 39 m. Latarnia zastąpiła po II wojnie światowej poprzednią, zbudowaną na przełomie XVIII i XIX w.

Warto wiedzieć, że zanim w Helu powstała jakakolwiek latarnia, to ok. 1647 roku zbudowano na cyplu specjalny drewniany żuraw z zawieszonym na nim żelaznym kotłem na węgiel. W okresie od 24 sierpnia do 3 maja ogień wskazywał drogę żeglarzom. W 1667 roku konstrukcja spłonęła, nowy zbudowano 500 kroków za ostatnimi zabudowaniami, nad samym brzegiem morza. Pierwsza murowana latarnia zaczęła działać w 1827 r., a żeby była lepiej widoczna, pomalowano ją w 1929 roku w biało czerwone poziome pasy. 

Latarnia morska w Jastarni (wysokość wieży: 13 m)

To jedna z mniejszych latarni morskich na polskim wybrzeżu. Pierwotnie służyła jako sygnalizator dźwiękowy dla latarni Stilo. Obecna powstała w 1950 r. w miejscu latarni zniszczonej na początku II wojny światowej. To jedna z dwóch polskich latarń morskich całkowicie metalowych, jest też najniższa na polskim wybrzeżu.

Nie jest udostępniona do zwiedzania. 

Latarnia morska w Rozewiu (wysokość wieży: 33 m)

Ta najpopularniejsza i najstarsza polska latarnia stoi na Przylądku Rozewie. W środku jest małe muzeum z ciekawą ekspozycją modeli wszystkich polskich latarni. Była wielokrotnie podwyższana, obecnie jej konstrukcja to murowana podstawa i metalowa wieża.

Latarnia nosi imię Stefana Żeromskiego. Legenda, że Stefan Żeromski pisał tu powieść „Wiatr od morza”, to slowa jej długoletniego latarnika Leona Wzorka (był latarnikiem w latach 1920-1939). W rzeczywistości Żeromski faktycznie tylko zwiedził tę rozewską latarnię, a powieść napisał w Warszawie. Dla uplastycznienia tej legendy Wzorek zaaranżował w latarni nawet „pokój Żeromskiego” w którym miał mieszkać i pisać powieść. 

Latarnia morska Stilo w Osetniku (wysokość wieży: 33 m)

Stilo to jedna z najpiękniejszych latarni morskich w Polsce, ale też najmniej dostępnych. Znajduje się na zalesionej wydmie na wschód od Łeby, w pobliżu Lubiatowa. Działa od 1906 roku. U jej szczytu latarni są dwie galerie widokowe, w środku natomiast można obejrzeć wystawę fotografii. Jest pomalowana w trzy charakterystyczne pasy – czarny u dołu, biały pośrodku i czerwony na górze. Obok wieży stoi domek latarników.

W miejscowych opowieściach pojawiają się historie o latarnikach ratujących rozbitków oraz wrakach odsłanianych po sztormach, takich jak duński statek z 1970 roku czy XIX-wieczne szkunery, których szczątki odkryto w latach 80. XX wieku. Jedna z legend wspomina o „białej damie” – duchu żony latarnika, który miałby pojawiać się na schodach w mgliste noce.

Latarnia została przedstawiona na polskim znaczku pocztowym, wydanym przez Pocztę Polską w obiegu od maja 2006 roku. Latarnia widnieje też w herbie gminy |Choczewo.

Warto wiedzieć, że w pobliżu latarni, 150 metrów od morza, znajdują się ruiny dawnego nautofonu, zbudowanego w połowie lat 50., a rozebranego w połowie lat 80. XX wieku.

Latarnia morska w Czołpinie (wysokość wieży: 25 m)

To jedyna latarnia zbudowana z dala od brzegu - jest położona w odległości ok. kilometra od brzegu, między Łebą i Rowami, na wysokiej wydmie na terenie Słowińskiego Parku Narodowego. Została udostępniona do zwiedzania dopiero w latach 90. XX w., ponieważ wcześniej w okolicy była Rakietowa Jednostka Wojskowa. Wizyta w latarni wymaga od turystów 1,5-kilometrowego spaceru lasem, ale rekompensuje go widok z jej tarasu – na ruchome wydmy, przybrzeżne jeziora Łebsko i Gardno oraz mierzeję oddzielającą jezioro Łebsko od morza.

Latarnię zbudowano w latach 1872-75 i początkowo światło dawał spalany w niej olej, dopiero w latach trzydziestych XX w. podłączono tam elektryczność. Jej położenie na wydmie sprawia, że światło znajduje się na wysokości aż 75 m.

Latarnia morska w Ustce (wysokość wieży: 20 m)

To niewielka zbudowana w 1892 r. latarnia, stojąca u ujścia Słupi po wschodniej stronie falochronu. Składa się z ośmiokątnej wieży i niewiele niższego, przylegającego do niej budynku latarników. W 1993 ro. latarnia została dopisana do rejestru zabytków, na szczyt wieży prowadzą betonowe i metalowe schodki, a z galerii przez szyby można obserwować układ soczewek. W budynku latarni znajduje się też wystawa bursztynu.

Podobno w latarni żyje duch albo duchy nieszczęśników, którzy zginęli przez błędy latarników. Podczas sztormu słychać jęki, postękiwania i stukot, ale cichną, gdy pojawiają się turyści.

Latarnia morska w Jarosławcu (wysokość wieży: 33 m)

Zbudowano ją w 1838 r. w odległości 400 m od brzegu (dziś to samo centrum Jarosławca) i w pobliżu starych zabudowań, pozostałych po poprzedniej, zbyt niskiej latarni. Jest częścią kompleksu obejmującego m.in. domek latarników, oraz pomieszczenia gospodarcze. 

W 1993 roku latarnię wpisano do rejestru zabytków. Na szczycie wieży znajduje się taras widokowy, do którego prowadzą kamienne schody wewnątrz wieży - rozciąga się z niego widok na morze i dwa przybrzeżne jeziora.

Latarnia morska w Darłowie (wysokość wieży: 22 m)

Otwarta w 1715 r. w Darłowie jest jedyną na polskim wybrzeżu latarnią, zbudowaną na kształcie prostokąta. Najmniej więc przypomina klasyczną latarnię. Usytuowana jest tuż przy ujściu rzeki Wieprzy, przy wejściu do portu w Darłówku wschodnim. Stojące blisko brzegu budynki jesienią i zimą zalewa morska woda, przez co zimą ściany latarni są skute lodem.

Latarnia morska w Gąskach (wysokość wieży: 50 m)

Położona w centrum wsi Gąski latarnia została otwarta w 1878 r. Stoi 112 metrów od brzegu morskiego. Jest częsciowo wpisana do rejestru zabytków i udostępniona do zwiedzania. Na szczyt latarni prowadzą kręte, granitowe schody. Dostrzec z niej można Sarbinowo, Chłopy, Mielno i Unieście. U podstawy wieży znajduje się dom latarnika. 

W pobliżu przebiegają turystyczny Szlak Nadmorski oraz rowerowe: Szlak Wokół Bałtyku EV10 i Szlak Rowerowy Pałacowy.

Latarnia morska w Kołobrzegu (wysokość wieży: 26 m)

Położona w samym centrum uzdrowiska, przy promenadzie z muzeum i kawiarnią w środku, latarnia jest popularnym wśród turystów miejscem. Obecna konstrukcja kołobrzeskiej latarni pochodzi z 1945 r. (wysadzili ją niemieccy saperzy, odbudowano ją zaraz po wojnie), jednak jej historia sięga XVIII w. 

Zbudowano ją na dawnym forcie, ma nawet kształt wieży obronnej, a w pobliżu ustawiona jest armata, przypominająca historię wieży, oraz tablice upamiętniające rybaków, którzy zginęli na morzu.

W 2005 roku stylizowany wizerunek latarni morskiej w Kołobrzegu znalazł się na rewersie monety okolicznościowej NBP o nominale 2 zł.

Latarnia morska w Niechorzu (wysokość wieży: 45 m)

Ze względu na położenia na 20-metrowym klifie uważana jest za najpiękniejszą latarnię w Polsce. Ma też nietypowy przekrój – początkowo jest czterokątny, przechodząc potem w ośmiokąt. Wpisana do rejestru zabytków, zachowała swój pierwotny wygląd oraz charakter. 

Latarnia jest udostępniona dla zwiedzających, jednak trzeba pokonać ponad 200 schodów, prowadzących na jej szczyt. Warto, bo rozciąga się z niego widok na Niechorze, Rewal i cała okolicę. W 2023 na placu przed latarnią odsłonięto pomnik latarnika, upamiętniający wszystkich latarników pracujących w Latarni Morskiej Niechorze

Latarnia w Niechorzu jest jedną ze stacji brzegowych monitorującego ruch statków systemu AIS-PL HELCOM.

Latarnia morska Kikut (Wisełka w Wolińskim Parku Narodowym; wysokość: 18 m)

Zbudowana w 1826 r. jako wieża orientacyjno widokowa, dopiero w 1962 roku została przerobiona na latarnię morską. Ma tylko 18 metrów, ale ze względu na położenie na 75-metrowym klifie jest uznawana za jedną z najwyższych latarni polskiego wybrzeża. Nie jest dostępna dla zwiedzających – ze względu na jej pełne zautomatyzowanie. 

Latarnia morska w Świnoujściu (wysokość wieży: 65 m)

To najwyższa i jedna z najstarszych latarni w Polsce i jedna z najwyższych latarń morskich na świecie. Powstała w 1854 r., na prawym brzegu Świny. W przylegającym do latarni budynku znajduje się muzeum latarnictwa i ratownictwa morskiego.

Do XX wieku była to ośmiokątna wieża wysokości prawie 65 metrów, z żółtej cegły. Została mocno zniszczona w czasie II wojny w wyniku alianckich nalotów. Stopniowo ją naprawiano, a po generalnym remoncie na przełomie 1999 i 2000 roku latarnię otwarto ją dla turystów.

W tej chwili można się do niej dostać wyłącznie od strony wody, korzystając ze stateczków wycieczkowych. 13 kwietnia 2023 r. prowadząca do latarni ul. Ku Morzu w Świnoujściu jest zamknięta na wniosek Straży Granicznej oraz Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego w związku z wprowadzeniem zamkniętej strefy wokół gazoportu w Świnoujściu.

Warto wiedzieć, że dodatkowe dwie latarnie morskie, utrzymywane przez polskie stacje polarne, znajdują się poza granicami Polski. To Latarnia Morska Arctowski na Wyspie Króla Jerzego w Archipelagu Szetlandów Południowych, na Antarktydzie oraz Latarnia Morska Hornsund na Spitsbergenie w archipelagu Svalbard, na północ od Norwegii.

Światło nawigacyjne umieszczone na wieży widokowej w Sopocie i oraz na główkach portów we Wladysławowie, Nowym Porcie czy na Westerplatte, choć mają „latarnianą budowę” wieży z laterną i nazywane są latarniami morskimi, nie są latarniami morskimi w sensie nawigacji, a ich światła mają niewielki zasięg.