ORP Sokół dostępny dla zwiedzających. Wiemy, od kiedy

Pierwsza muzealna wachta ORP Sokół. Tak Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni zatytułowało wiadomość o rozpoczęciu udostępniania tej jednostki do zwiedzania. Oznacza to również zakończenie intensywnych prac przygotowujących wycofany ze służby okręt wojenny do całkowicie nowej roli. 

ORP Sokół gotowy do nowej roli. Od kiedy będzie można go zwiedzać?

Warto przypomnieć, że po wydobyciu Sokoła na portowe nabrzeże i ułożeniu kadłuba na specjalnej naczepie okręt przewieziono do siedziby muzeum i umieszczono wewnątrz przygotowanej wcześniej niecki. Podjęto wtedy prace umożliwiające zwiedzanie wnętrza okrętu podwodnego. Zajęło to jednak znacznie więcej czasu niż spodziewali się muzealnicy. Pierwsze założenia mówiły o udostępnieniu Sokoła na ubiegłoroczne Święto Morza, trzeba było jednak czekać o wiele dłużej.

• Muzealny okręt podwodny ORP Sokół od wtorku, 25 marca będzie mógł zwiedzić każdy.
• Od godziny 10 do 17 można będzie wejść do wnętrza kadłuba przez specjalnie wykonane drzwi, po czym przejść przygotowaną trasą zwiedzania. 

Obejmie ona m.in. przedział torpedowy, centralę, stanowiska sterników (warto zwrócić tam uwagę na brak tradycyjnego koła sterowego, ORP Sokół należał już do okrętów prowadzonych z użyciem wolantów podobnych do lotniczych), przedział maszyn. Ze względów bezpieczeństwa, jednocześnie wewnątrz okrętu będzie mogło przebywać nie więcej niż 10 zwiedzających. 

• Bilety, ważne na konkretną godzinę co 30 minut, będą do nabycia od 25 marca w kasach muzeum lub on-line: www.muzeummw.pl.

Przed udostępnieniem ORP Sokół do zwiedzania, okręt przeszedł niezbędny remont dla zabezpieczenia kadłuba wiekowej już przecież jednostki. Przetransportowanie okrętu do Muzeum Marynarki Wojennej było poważnym zadaniem logistycznym, choć okręty 207 określano jako małe. Od kilkunastu miesięcy charakterystyczny kadłub jednostki stał się elementem krajobrazu tej części Gdyni, przyciągając uwagę spacerowiczów i turystów. Jak informuje muzeum, wnętrze okrętu w maksymalnym stopniu oddaje wygląd pomieszczeń z okresu jego aktywnej służby w polskiej flocie wojennej.

ORP Sokół. Co wiemy o tym okręcie podwodnym?

ORP Sokół był jednym z piętnastu okrętów podwodnych zbudowanych dla marynarki norweskiej, przy pomocy finansowej USA, w stoczni Nordseewerke w Emden w Niemczech. Jednostki wchodziły do służby w latach 1964-1965. Oparte zostały na typie okrętu podwodnego 207 dla Bundesmarine. Nie imponowały wielkością – wyporność na powierzchni to 459 ton, lecz dysponowały aż 8 wyrzutniami torped w przedziale dziobowym, dostosowanymi do rozmaitych typów tych pocisków używanych współcześnie. Okręty podwodne bazowały w norweskim porcie Bergen, ich zadaniem miało być atakowanie okrętów wojennych potencjalnych przeciwników.

W ostatniej dekadzie XX wieku Norwegia rozpoczęła wycofywanie ze służby okrętów typu 207. Cztery jednostki przekazano Danii – wszystkie zostały już wycofane. Co ciekawe, jeden z tych okrętów, Sælen (ex Uthaug), został przekształcony w okręt-muzeum. Pięć jednostek otrzymała Polska. Były to: 

• Skolpen, przemianowany na ORP Sęp,
• Svenner, przemianowany na ORP Bielik,
• Kunna, przemianowany na ORP Kondor,
• Kobben przemianowany na ORP Jastrząb/Kobben, od początku przeznaczony na źródło części zamiennych, potem służył jako symulator dla załóg innych jednostek,
• piątym okrętem był Stord.

Jego budowę rozpoczęto 1 kwietnia 1966 roku, wodowanie kadłuba nastąpiło 2 września tego samego roku, wejście do służby – 14 lutego 1967 roku. 4 czerwca 2002 roku podniesiono na nim polską banderę jako ORP Sokół. Wycofanie ze służby w polskiej Marynarce Wojennej nastąpiło 8 czerwca 2018 roku.

W trakcie użytkowania przez polskich marynarzy okręt wchodził w skład Dywizjonu Okrętów Podwodnych, wykonywał liczne zadania szkoleniowe, uczestniczył w międzynarodowych misjach prowadzonych przez zespoły okrętów państw NATO. Upływ czasu dawał jednak o sobie znać i nadszedł moment opuszczenia bandery wojennej. 

Na szczęście, udało się zachować jeden z okrętów 207 – nazywanych też w naszym kraju typem Kobben – przed pocięciem na złom. W 2020 roku minister obrony narodowej zadecydował o przekazaniu ORP Sokół Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni. To już trzecia jednostka muzealna z tej długiej serii. Obok wspomnianego KDM Sælen, służącego jako okręt-muzeum w Kopenhadze, norweski HNoMS Utstein jest częścią zbiorów muzeum w bazie marynarki wojennej w Horten w Norwegii.