„Historia Kaszubów w dziejach Pomorza”. Monumentalne dzieło liczy ponad 5000 stron

Wydawnictwo „Historia Kaszubów w dziejach Pomorza” to monumentalne dzieło liczące ponad 5000 stron. Idea stworzenia kompleksowej syntezy dziejów Kaszubów narodziła się w umyśle prof. Gerarda Labudy już w latach 70. XX wieku. Po jego śmierci, zadanie kontynuowali jego naukowi następcy. Dzięki grantowi Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki, w 2019 roku ukazały się tomy III, IV i V, a w roku 2024 dołączył do nich wyczekiwany tom II, autorstwa Zygmunta Szultki, zatytułowany „Czasy nowożytne: w Rzeczypospolitej obojga Narodów, państwie brandenbursko-pruskim i Królestwie Pruskim. 1455-1815”.

W skład serii wchodzą:

•     Tom III „W Królestwie Pruskim i Cesarstwie Niemieckim (1815-1920)” autorstwa prof. Józefa Borzyszkowskiego (wydany w 2019 r., w dwóch częściach)
•     – część I pt. „Kaszubi i Pomorze na drodze do kapitalizmu i społeczeństwa obywatelskiego (1815-1870)", Gdańsk 2019
•     – część II pt. „W Cesarstwie Niemieckim – oraz za Wielką Wodą na emigracji", Gdańsk 2019
•     Tom IV „Kaszubi w II RP i w czasie II wojny światowej (1920 – 1939 – 1945)” autorstwa prof. Józefa Borzyszkowskiego (wydany w 2019 r.)
•     Tom V „Dzieje najnowsze (po 1945 r.)” autorstwa prof. Cezarego Obracht-Prondzyńskiego (wydany w 2019 r.)

Rozmawiamy z prof. Cezarym Obracht-Prondzynskim, autorem V tomu „Dzieje najnowsze (po 1945 r.)”

Kilkutomowe dzieło liczy łącznie ponad 5000 stron. Wydaje się dużo, a może – dla autorów – za mało?

Mogę tylko zdradzić, że objętości rozpisane w projekcie zostały przekroczone ponad dwukrotnie. Ale, oczywiście, pisanie książki to nie jest układanie chodnika… Tego nie da się zaplanować na początku pracy. Myślę jednak, że to, co powstało, projektu nie zamyka. Że to dopiero pewien etap. 

„Historię Kaszubów w dziejach Pomorza” każdy Kaszub, Pomorzanin powinien w domu mieć?

Uważam, że to wydawnictwo dla każdego, kogo interesują Kaszuby czy szerzej – dzieje Pomorza, społeczności etniczne. Raczej nie jest to dzieło, które czyta się od deski do deski, choć znam osoby, które – mniej lub bardziej uważnie – przestudiowały wszystkie tomy. Zresztą „Historia Kaszubów w dziejach Pomorza” nie jest jedyna, która tematu dotyczy. W zeszłym roku wydaliśmy wznowienie bogato ilustrowanej „Historii Kaszubów” autorstwa prof. Józefa Borzyszkowskiego. 

W „Historii Kaszubów w dziejach Pomorza” panu przypadło opisanie dziejów najnowszych, po 1945 roku. Zadanie najtrudniejsze?

Chyba autor każdego tomu mógłby tak powiedzieć. Bo na przykład okres średniowieczny to przecież ubóstwo źródeł. A II wojna światowa – też niełatwe przedsięwzięcie. Każdy tom to było wyzwanie. W kwestii mojej pracy, jestem nie tylko historykiem, ale i socjologiem, a zatem miałem odpowiedni warsztat, by zająć się okresem najnowszym. Sytuacja w jakiś sensie dla mnie szczęśliwa, bo historia ta jeszcze się nie zakończyła. 

Tomy są bogato ilustrowane, także fotograficznie. Jakieś perełki? Odkrycia?

Ogromne ilości! Z jednej strony są tu winiety dawnych czasopism, okładki książek, ale też zdjęcia miejsc pamięci, pomników, reprodukcje elementów kartograficznych, elementów związanych ze sztuką, zdjęcia sytuacyjne, reprodukcje dokumentów urzędowych, prywatnych, rękopisy artystów, zdjęcia portretowe różnych osób związanych z daną epoką. Setki ilustracji! Ogromne bogactwo, które złagodzi zapewne ból lektury tak ogromnego wydania. 

W pana domu te kilka tomów jakie miejsce zajmuje? Stoi „na widoku”?

Mam ogromny księgozbiór, i czasem, gdy szukam jakiejś książki, za nic nie mogę znaleźć, a dwa dni później szukam czegoś innego i znajduję to, czego szukałem wcześniej... (śmiech). Tak więc „Historię Kaszubów w dziejach Pomorza” mam pod ręką.