Sędzia Ewa Ważny: Okno życia ratuje dzieci, ale dzieje się to bez regulacji prawnej

Rozwodzące się małżeństwo, konflikt, którego ofiarą pada roczne dziecko, pozostawione bez wiedzy ojca przez matkę w oknie życia. Czy prawo dotyczące okien życia przewiduje tego typu sytuacje?
Pozostawienie dziecka w oknie życia to kwestia, która nie jest uregulowana prawnie.

A jednak okna funkcjonują w Polsce od 18 lat...
Rodzice nie zawsze mogą zapewnić dzieciom warunki do życia, sytuacje życiowe i przyczyny porzucenia dziecka mogą być różne, dlatego okna życia wypełniają pewną lukę i zapewniają dzieciom najbardziej podstawowe prawo - prawo do życia, co jest zgodne z art.6 ust.1 Konwencji o prawach dziecka. Dziecku z okna życia, na mocy orzeczenia sądu, nadaje się imię i nazwisko oraz pozostałe dane, które umożliwiają stworzenie aktu urodzenia dziecka. Otwiera to drogę do przysposobienia dziecka. Do tego czasu dziecko w trybie udzielenia zabezpieczenia oczekuje na przyszłych rodziców adopcyjnych w rodzinie zastępczej.  

Jak długo toczą się takie sprawy?
Długość sprawy zależy od tego, czy rodzice dziecka zostali ujawnieni. Zdarzają się sytuacje, że matka, która pozostawiła dziecko w oknie życia zmienia swoją decyzję lub odnajduje się ojciec prawny lub biologiczny. Wówczas po sprawdzeniu sytuacji życiowej poprzez zlecenie wywiadu kuratora, uzyskaniu informacji z właściwych miejscowo organów pomocy społecznej, sąd podejmuje decyzję o ewentualnej zmianie udzielonego zabezpieczenia. W tym wypadku rodzice powinni złożyć do sądu stosowne wnioski, że chcą by dziecko wróciło pod ich bezpośrednią opiekę i powinni wykazać, że posiadają władzę rodzicielską. Sprawa może wydłużyć się, gdy są wątpliwości w zakresie pochodzenia dziecka. Wówczas sąd może zlecić przeprowadzenie badań genetycznych, by wykazać biologiczne macierzyństwo lub ojcostwo dziecka . 

Czy istnieje możliwość skrócenia procedur?
Te sprawy sądy rodzinne traktują priorytetowo. Bardzo ważne jest, by rodzice składali wnioski do sądu, a nie do prasy lub mediów. W praktyce zdarza się, że sąd nie posiada żadnych informacji o staraniach rodziców o odzyskanie dziecka, albo składane są pisma z licznymi brakami formalnymi. Tu wszystko musi być dokładnie sprawdzone, by dziecko nie zostało wydane przypadkowej osobie lub osobie, która nie będzie w stanie zapewnić mu właściwej opieki.  

Przepisy związane z oknem życia zakładają, że matka pozostawiająca tam dziecko pozostaje bezkarna. Czy jednak decyzja matki o oddaniu dziecka bez zgody ojca jest legalna?
Decyzja o oddaniu dziecka do okna życia powinna być podjęta przez oboje rodziców, którzy posiadają władzę rodzicielską. Matka może podjąć taką decyzję samodzielnie, gdy ojcostwo dziecka nie zostało ustalone lub nie istnieje domniemanie pochodzenia dziecka od męża matki. Tak jak powiedziałam wcześniej, są różne sytuacje życiowe. Nie możemy potępiać publicznie takich rodziców, najważniejsze by dzieci z okna życia przeżyły i jak najszybciej odnalazły swoją nową kochającą rodzinę.