Pamięci dowódcy powstania wielkopolskiego. Był pochowany w Malborku

Wystawa nosi tytuł „Generał Stanisław Taczak – żołnierz niepodległości. W 150-tą rocznicę urodzin”. Koleje życia Stanisława Taczaka zawierają mnóstwo ciekawych wydarzeń. Z wykształcenia był inżynierem hutnictwa. Pracował w kopalniach na terenie Westfalii. Ostatecznie został zawodowym żołnierzem. Najpierw służył w armii kajzerowskich Niemiec, uzyskując stopień kapitana. W okresie I wojny światowej służył w Legionach, w roku 1918 zgłosił się do nowo powstającego Wojska Polskiego.

Generał brygady Stanisław Taczak. Co o nim wiemy?

Najbardziej znanym epizodem z życia gen. Taczaka był jego udział w powstaniu wielkopolskim, które wielu historyków ocenia jako jedyny udany zryw powstańczy na ziemiach polskich. Obowiązki tymczasowego dowódcy powstania powierzył mu 28 grudnia 1918 roku Komisariat Naczelnej Rady Ludowej. Równocześnie awansowany został na stopień majora. Nie dowodził powstaniem długo, już 16 stycznia 1919 roku przekazał dowodzenie generałowi Józefowi Dowbór-Muśnickiemu. Wykonał w tym czasie wielką pracę organizacyjną, stworzył m.in. sztab generalny Armii Wielkopolskiej, podzielił teren Wielkopolski na 9 okręgów wojskowych. Po odejściu ze stanowiska dowódcy naczelnego objął dowodzenie 11. pułkiem Strzelców Wielkopolskich.

Kontynuował swoją wojskową karierę w odrodzonej Polsce. W lutym 1920 roku został powołany do Ministerstwa Spraw Wojskowych, gdzie został przewodniczącym komisji weryfikującej oficerów WP służących wcześniej w armii niemieckiej. Następnie powrócił na stanowisku dowódcy 69. pułku piechoty. 23 maja 1920 roku, już jako pułkownik, objął dowództwo XXXIV Brygady Piechoty. W czasie Bitwy Warszawskiej, w dniach 23-26 sierpnia 1920 roku, pełnił obowiązki dowódcy 17. Dywizji Piechoty Wielkopolskiej. 22 stycznia 1921 roku powierzono mu dowodzenie tą dywizji. 31 marca 1924 roku awansował na stopień generała brygady. W 1925 roku zamieszkał w Gnieźnie i objął dowództwo 17. Dywizji Piechoty. 9 października 1928 roku został zwolniony ze stanowiska dowódcy dywizji i mianowany dowódcą Okręgu Korpusu Nr II w Lublinie. 24 grudnia 1929 roku został zwolniony ze stanowiska dowódcy okręgu korpusu, a z dniem 28 lutego 1930 roku przeniesiony w stan spoczynku.

Po zakończeniu służby wojskowej wrócił do Poznania, gdzie został prezesem Związku Weteranów Powstań Narodowych oraz przewodniczącym Okręgu Zarządu Straży Pożarnych i Towarzystwa dla Badań nad Historią Powstania Wielkopolskiego. Po wybuchu II wojny światowej, około 5 września 1939 roku, wyjechał do Gniezna z zamiarem zgłoszenia się w dowództwie Armii „Poznań”. Około 9 września w Łowiczu dostał się do niewoli. Przebywał w kolejnych oflagach: Prenzlau, Colditz, Johanisbrunn i VII A Murnau, gdzie 29 kwietnia 1945 roku został uwolniony. Przyjęto go wówczas w szeregi Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, a następnie wysłano na kurację do Nicei. Po jej zakończeniu w 1946 roku powrócił do kraju. 

Władze tzw. Polski Ludowej nie hołubiły przedwojennych wyższych oficerów. Generał Taczak nie mógł nawet zamieszkać na terenie Wielkopolski, początkowo osiadł w Janikowie koło Inowrocławia. Będąc już w podeszłym wieku, otrzymał niewysoką rentę. Zmarł 2 marca 1960 roku w Malborku. Jak się tu znalazł? Otóż generał przyjeżdżał wcześniej do swej córki, która z rodziną mieszkała przy ul. Dworcowej. Wiosną 1959 roku również zamieszkał w Malborku. Pochowany został na cmentarzu w dzielnicy Kałdowo. W roku 1968 jego szczątki przeniesiono do rodzinnego grobowca na tej samej nekropolii, dwadzieścia lat później prochy generała ekshumowano i pogrzebano – z honorami wojskowymi – na cmentarzu Zasłużonych Wielkopolan na Wzgórzu św. Wojciecha przy kościele św. Józefa i klasztorze karmelitów bosych w Poznaniu. Trzeba podkreślić, że jeszcze przed śmiercią dowódca powstania wielkopolskiego nie ukrywał, że chciałby spocząć właśnie w Poznaniu. 

Malbork: Wystawa o generale brygady Stanisławie Taczaku

Na wystawie w Muzeum Miasta Malborka zobaczyć będzie można wiele interesujących materiałów dotyczących postaci generała Stanisława Taczaka oraz powstania wielkopolskiego.

• Ekspozycja będzie czynna od 22 listopada do 4 maja przyszłego roku. 

Patronat honorowy nad wystawą sprawują: szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, Związek Kombatantów Rzeczpospolitej Polskiej i Byłych Więźniów Politycznych oraz Towarzystwo Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918-1919.