II wojna światowa. Uroczystości rocznicowe w Chojnicach 1 września już o godz. 4.23

Bez wątpienia symbolicznym miejscem wybuchu II wojny światowej jest Westerplatte, gdzie stoczyła się pierwsza bitwa hitlerowców z Polakami. O 4.43 okręt Schleswig-Holstein „ruszył” do ataku na Westerplatte i na broniących Polski żołnierzy. Dwie minuty później padły pierwsze strzały. Polacy dzielnie bronili Westerplatte do 7 września, odpierając kilkanaście szturmów nieprzyjaciela. I właśnie o 4.45 pod Pomnikiem Obrońców Wybrzeża rozpoczną się 1 września główne uroczystości 85 rocznicy wybuchu wojny (wcześniej, o godz. 4.15 minister obrony narodowej Władysław Kosiniak-Kamysz złoży kwiaty na Cmentarzu Obrońców Westerplatte). 

CZYTAJ TEŻ: Mural w Chojnicach z godziną 4.23 na zegarze. Skąd ten pomysł?

Jednak pierwsze zbrojne ataki odbyły się wcześniej niż na Westerplatte. Około dziesięć minut przed wystrzałami z niemieckiego pancernika Niemcy, o 4.34, rozpoczęli bombardowanie ważnej i strategicznej infrastruktury kolejowej w Tczewie, m.in. dworzec, przyczółek mostów i koszary. Natomiast jeszcze wcześniej, bo dokładnie o 4.23 na stację kolejową w Chojnicach wjechał, zamiast zapowiadanego przez Niemców pociągu pośpiesznego nr 704 relacji Berlin – Królewiec, niemiecki pociąg pancerny PZ-3. Po chwili padły pierwsze wojenne strzały do uciekających kolejarzy i podróżnych. Historię tego zdarzenia przez wiele lat badał m.in. chojnicki miłośnik lokalnej historii Andrzej Lorbiecki, zbierając m.in. wspomnienia uczestników tamtych walk. Zebrał też materiały z polskich archiwów oraz z archiwum im. Sikorskiego w Londynie.

Jak więc dokładnie wyglądały pierwsze minuty wojny na dworcu w Chojnicach? Dyżurny na dworcu w Chojnicach otrzymał informację z pobliskiego Firchau (dzisiejsze Wierzchowo), że o godz. 4.15 wyjechał pociąg pośpieszny nr 704 relacji Berlin - Królewiec, i będzie on w Chojnicach o 4.23. Było to jednak oszustwo, gdyż o tej godzinie na stację wtoczył się niemiecki pociąg pancerny.

– Wysadzony z niego desant w sile dwóch plutonów opanował stację kolejową, zabierając do niewoli kolejarzy i przypadkowych podróżnych. Za uciekającymi osobami posypały się strzały. Dlatego nie tylko możemy myśleć, ale możemy stwierdzić ze stuprocentową pewnością, że Chojnice były jednym z miejsc, w których rozpoczęła się wojna – mówi Andrzej Lorbiecki.

A dokładną godzinę wjazdu pociągu pancernego na dworzec w Chojnicach pasjonat historii potwierdził dopiero dziesięć lat temu.

- Długo nie można było ustalić dokładnej godziny wjazdu pociągu pancernego do Chojnic, a to z tego powodu, że we wspomnieniach uczestników walk pojawiały się różne numery pociągu tranzytowego albo 702, albo 704. Niedostępny był również rozkład jazdy pociągów z tamtego okresu. Kiedy w 2012 roku udało mi się zdobyć ten rozkład, okazało się, że pociąg tranzytowy, który miał wjechać wtedy na peron chojnickiej stacji, miał mieć numer 704. Dlatego nie ma innej możliwości, jak wjazd pociągu pancernego na stację w Chojnicach o godz.4.23 – uważa Lorbiecki.

I właśnie o tej godzinie, o 4.23 1 września w Chojnicach upamiętnią pierwsze wojenne działania Niemców w mieście i wybuch II wojny światowej. Jednak ze względu na przypadające tego samego dnia uroczystości w Krojantach – w tym rekonstrukcja słynnej szarży pod Krojantami) uroczystości rocznicowe będą nieco okrojone. Odbędą się one przy Pomniku Pomordowanych Kolejarzy (naprzeciwko dworca). 

- Chcemy, aby te wydarzenia wojenne, które miały miejsce 1 września 1939 roku o 4.23 w Chojnicach również mocno wybrzmiały. Uroczystości na naszym dworcu rozpoczną się więc już o tej godzinie – mówi wiceburmistrz Chojnic Adam Kopczyński. - Z inicjatywy Rady Seniorów i pana Andrzeja Lorbieckiego m.in. odsłonimy tablicę upamiętniającą wybuch II wojny światowej właśnie w naszym mieście. 

O godz. 9.0 delegacje i poczty sztandarowe zbiorą się przy Pomniku Orła, gdzie złożone zostaną kwiaty oraz wieńce.