Katarzyna Heba: Potrzebne jest ustawowe umocowanie asystencji osób niepełnosprawnych

Jak działa w Polsce asystentura dla osób z niepełnosprawnościami?

Chociaż sama instytucja asystentury dla osób z niepełnosprawnościami, zdaniem korzystających z takiej formy wsparcia, raczej nie jest zagrożona, to i tak przydałoby się zadbać o to, by wszyscy mieli takie same możliwości i zasady ubiegania się o jej finansowanie.

– Każdego roku minister ogłasza program, w ramach którego, po pierwsze, organizacje pozarządowe mogą zgłaszać swoją chęć udziału w nim – mówi Katarzyna Heba, niewidoma prawniczka z Gdańska, korzystająca ze wsparcia asystenta dla osoby niepełnosprawnej. – Mogą składać oferty projektowe, a minister przyznaje środki na te zadania. To jedna z możliwości. Druga ścieżka przewiduje, że samorządy składają swoją ofertę do wojewody, a ten zgłasza ją ministrowi. Docelowo to również minister przyznaje środki na to zadanie, tyle że tym razem samorządom.

Jak wyjaśnia Katarzyna Heba, w Gdańsku wygląda to tak, że środki otrzymuje Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie.

– Ten przekazuje je organizacjom pozarządowym, które zatrudniają asystentów i wspierają osoby z niepełnosprawnościami – tłumaczy.

Prawniczka od kilku lat korzysta z asystentury.

– Moim asystentem jest Andrzej Ciechowski – mówi Katarzyna Heba. – Za swoje działania został on zgłoszony do nagrody „Idol Szansy Dla Niewidomych na Pomorzu”. Będąc adwokatem, dla mnie pomoc asystenta jest nieoceniona. Gdybym miała sama biegać po sądach, szukać sali czy też jeździć na szkolenia, których mam dużo, bez pomocy asystenta byłoby mi trudno. W pewnym sensie pan Andrzej jest moimi oczami.

Katarzyna Heba podkreśla, że sposób działania jej asystenta, jego profesjonalizm i rzetelność w podejściu do pracy zasługują na szczególne docenienie.

– Swoją pracą pokazuje, jak bardzo osoby z niepełnosprawnościami potrzebują tego, żeby asystencja została uregulowana systemowo, ustawowo – mówi Katarzyna Heba. – Wiem, że takie pomysły są u pana prezydenta, w ministerstwie. Na razie jednak nic się nie dzieje.

Myślę, że ten głos musi wybrzmieć, że my potrzebujemy systemowego uregulowania asystencji, a nie działania od programu do programu. Bo potem to są miesiące oczekiwania na środki.

Katarzyna Heba / prawniczka

Katarzyna Heba zauważa, że, tak naprawdę, asystent osoby z niepełnosprawnością, nie mając wynagrodzenia przez trzy miesiące, nie musi wykonywać swojej pracy.

– A wykonuje – podkreśla prawniczka. – Robi to Andrzej, robią to też inni asystenci osób z niepełnosprawnościami. Uważam, że o tym trzeba mówić. Program dla organizacji pozarządowych jest organizowany trochę później i bywa, że dopiero w kwietniu dostajemy informację, że taka organizacja dostanie środki, ale od stycznia może zapłacić. Inaczej jest przy pozyskiwaniu funduszy za pośrednictwem samorządów. Wtedy można zapłacić asystentom dopiero od momentu, kiedy pieniądze zostaną przyznane. I bywa, że takie osoby, jak Andrzej, dostają pieniądze dopiero od marca czy kwietnia, w zależności kiedy samorządy podpisały umowy i otrzymały pieniądze.

PRZECZYTAJ TEŻ: Gdańska mecenas z nominacją do tytułu Światowego Idola Niewidomych i Słabowidzących!

Na temat umocowań prawnych asystentury dla osób z niepełnosprawnościami podobnie wypowiadają się osoby, które na co dzień są asystentami.

– Program asystencji dla osób niepełnosprawnych jest trafionym programem, ale jeszcze wymagającym doprecyzowania – uważa Andrzej Ciechowski, asystent osoby niepełnosprawnej. – Myślę, że potrzebne jest ustawowe umocowanie, a nie tak jak teraz – od programu do programu, od projektu do projektu. Tak naprawdę, to na początku roku zaczyna się pisanie projektów, a podpisywanie umów jest często dopiero w kwietniu. Jeżeli ma się zaufanie do danej organizacji, to nie robimy przerw w asystenturze, tylko działamy w ramach wolontariatu. Na początku współpracy jest jednak trudno.

Andrzej Ciechowski podkreśla, że istotne dla osoby niepełnosprawnej jest też wsparcie, na przykład, jako operator wycieczki, a nie jedynie w codziennych sprawach.

Nie każdy będzie uczestnikiem takich ustawowych asystencji, natomiast przy pisaniu różnych projektów ważne jest też, żeby ta funkcja była zauważana. Żeby można było o nią wnioskować, żeby grantodawcy się od niej nie odcinali, tłumacząc, że „macie asystentów, to sobie radźcie”. Raz, że nie wszyscy mają asystentów, a jak już mają, to i tak jest to osoba do wspomagania życia codziennego. Na takie sporadyczne „funkcje”, jak wycieczka czy spotkanie, też przydałaby się osoba wspierająca.

Andrzej Ciechowski / asystent osoby niepełnosprawnej

Andrzej Ciechowski zauważa, że przymiarki do ustawowego podejścia do kwestii asystencji osoby niepełnosprawnej trwają już od kilku lat.

– To, wbrew pozorom, wcale nie jest taka łatwa sprawa, bo to się wiąże z orzecznictwem – mówi Andrzej Ciechowski. – Teraz stopień znaczny niepełnosprawności jest bardzo zróżnicowany. W tym miejscu są progi, które ustawodawcy trudno przejść. Próbuje to uregulować minister rodziny, próbuje prezydent. Na razie się nie udało.

Andrzej Ciechowski podkreśla, że prekursorem wsparcia osoby niepełnosprawnej była funkcja tłumacza-przewodnika osób niewidomych. Dla osób głuchoniewidomych jest ona już ustawowo usankcjonowana na równi z tłumaczami języka migowego.

Konkurs Idol 2023. Kto został nominowany na etapie regionalnym w województwie pomorskim?

Tytuły „Idola” przyznawane są w trzech kategoriach:

• Idol Środowiska,
• Media,
• Instytucja Otwarta dla Niewidomych.

Idol środowiska

Andrzej Ciechowski

Absolwent Politechniki Gdańskiej, uzyskał dyplom inżyniera organizacji zarządzania. Posiada kilkudziesięcioletnie doświadczenie we współpracy z osobami z niepełno sprawnościami. Zdobywał je jako doradca ds. zatrudnienia w Spółdzielni Niewidomych. Dyrektor Okręgu Pomorskiego PZN, członek zarządu Towarzystwa Pomocy Głuchoniewidomym oraz Fundacji im. Helen Keller. Jest autorem wielu Indywidualnych Programów Rehabilitacji, a także współautorem wniosków aplikacyjnych do konkursów grantowych na szczeblu lokalnym i ogólnopolskim. Od 2021 roku prowadzi szkolenia w ogólnopolskim projekcie „Akademia Samorządowa: Dostępność plus”. Od kilku lat jest współorganizatorem Konwentu Regionalnego Kongresu Osób z Niepełnosprawnościami. Asystent osobisty osoby z niepełnosprawnością.

Jakub Nowicki

Wolontariusze oraz członek zespołu ds. dostępności w Muzeum Emigracji w Gdyni. Współpracuje z wieloma organizacjami pozarządowymi, m.in. z Centrum Współpracy Młodzieży czy z Fundacją „Szansa dla niewidomych”. Szkoli i uczy o potrzebach osób z niepełnosprawnością wzroku oraz włącza się w zwiększanie dostępności wokół siebie. Angażuje się w przełamywanie stereotypów o osobach z niepełnosprawnością, pokazując swoją działalnością, że niepełnosprawność nie jest przeszkodą w spełnianiu marzeń i wykorzystaniu potencjału. Ukończył studia z filozofii, przygotowuje się do doktoratu, jednocześnie łącząc to z nowymi studiami – z geologii, która jest jego pasją. Pisze wiersze i książki, chętnie dzieli się z innymi swoimi zainteresowaniami.

Joanna Teresa Wcześny

Tyflopedagog, oligofrenopedagog, certyfikowany arteterapeuta, członek Stowarzyszenia Arteterapeutów Polskich, nauczyciel akademicki. Od 1975 roku stale pracuje na rzecz osób z dysfunkcją wzroku. Twórca i współprowadząca Teatru Poezji Niewidomych przy PZN oraz pomysłodawca i organizatorka Ogólnopolskich Warsztatów Poetyckich Niewidomych w Gdańsku. Inicjatorka i współorganizatorka Szkoły Zasadniczej dla Niedowidzących w Sopocie. Prowadzi indywidualne i grupowe zajęcia rozwojowe oraz terapeutyczne dla dzieci, młodzieży i dorosłych, jak również popularyzuje wiedzę na temat osób niewidomych i słabo widzących.

Marcelina Hernik

Prezeska Fundacji I See You działającej na rzecz osób z dysfunkcją wzroku, główna specjalistka ds. dostępności w Urzędzie Miejskim w Gdańsku. Trenerka-szkoleniowiec z zakresu równego traktowania w obszarze dostępności i niepełnosprawności. Członkini Gdańskiej Rady Równego Traktowania i Rady Dostępności, przewodnicząca Zespołu Koordynatorów ds. Dostępności w Gdańsku. Od wielu lat wspiera i aktywizuje środowisko osób z niepełnosprawnością, w tym z dysfunkcją wzroku, poprzez realizację innowacyjnych projektów, warsztatów edukacyjnych czy unikatowych wydarzeń, angażujących liczne grupy uczestników. W swoich działaniach stawia na edukacje społeczną jako gwarancję dostępności oraz świadomego działania na rzecz poprawy jej poziomu.

Weronika Łucyk

Specjalistka ds. edukacji w Teatrze Wybrzeże. Była koordynatorką pierwszej edycji programu Kultura Dostępna, w ramach którego w teatrze udostępniono po raz pierwszy spektakle z audiodeskrypcją. Od 6 lat prowadzi warsztaty teatralne dostępne dla osób z niepełnosprawnością wzroku. Celami zajęć są pobudzenie kreatywności, integracja, a także wymiana myśli. Każdy warsztat powiązany jest z problematyką spektaklu prezentowanego z audiodeskrypcją, dzięki czemu odbiorcy mogą poszerzyć swoją perspektywę. Od trzech lat tworzy teksty audiodeskrypcji do spektakli udostępnianych w Teatrze Wybrzeże oraz w Gdańskim Teatrze Szekspirowskim. W 2022 roku stworzyła słuchowisko z podopiecznymi Fundacji Aktywni na pomoc (osoby niewidome, a także z niepełnosprawnościami sprzężonymi).

PRZECZYTAJ TEŻ: Niepełnosprawni nierówno traktowani w Gdańsku? Miasto odpowiada

Media

Brak nominacji w tej kategorii.

Instytucja Otwarta dla Niewidomych

Gdańska Galeria Zmysłów

Stowarzyszenie Invisibilia prowadzi Gdańską Galerię Zmysłów. Jedną ze zmysłowych atrakcji jest wystawa zwiedzanie w ciemności. Jej wyjątkowość polega na zwiedzaniu przy użyciu wszystkich zmysłów, poza wzrokiem. Wizyta w galerii pozwala spojrzeć na otaczający świat zmysłami, dostrzec niezauważalne i poznać zmysłowość ciemności oraz rozkosz zapachu i dźwięku. Równolegle stowarzyszenie prowadzi Galerię Sztuki i cykl „Dotknij sztuki” oraz wystawy czasowe artystów, malarzy, rzeźbiarzy, fotografów. Warunkiem koniecznym i niezbędnym wystaw w galerii jest dostępność dzieł dla osób niewidomych. Ponadto stowarzyszenie angażuje się w działania i szkolenia z zakresu dostępności. Tworzą je i pracują w nim osoby z niepełnosprawnością wzroku. To podmiot ekonomii społecznej zarządzany turkusowo.

Muzeum Emigracji w Gdyni

To instytucja kultury, która od początku działalności jest otwarta na potrzeby różnych odbiorców, w tym osób niewidomych i słabowidzących. O dostępność dba przeszkolony zespół wraz z koordynatorką dostępności. Jest ona zwiększana również poprzez włączanie osób z niepełnosprawnościami w proces diagnozowania potrzeb. W 2021 roku powołano działający społecznie zespół do spraw dostępności. W jego skład wchodzą osoby z niepełnosprawnościami i działające na ich rzecz. Osoby z niepełnosprawnością wzroku mogą skorzystać z bezpłatnych oprowadzań i warsztatów oraz asysty podczas wizyty w muzeum. W planach jest dalsze zwiększanie dostępności, ze szczególnym uwzględnieniem wystawy stałej. `

Teatr Wybrzeże

Od 2016 roku realizuje cykliczne pokazy spektakli z audiodeskrypcją. Dzięki niej teatr udostępnił różnorodny i lubiany repertuar osobom z niepełnosprawnością wzroku. Każdemu z opracowanych spektakli towarzyszą działania edukacyjne. Projekt cieszy się z roku na rok coraz większym zainteresowaniem. W 2022 roku teatr wziął udział w kolejnym projekcie – Kultura Bez Barier, co pozwoliło na poszerzenie o kolejne tytuły oferty spektakli dostosowanych do potrzeb osób z niepełnosprawnością wzroku. W repertuarze znalazło się już około 30 tytułów z audiodeskrypcją oraz ponad 35 integracyjnych warsztatów teatralnych. W 2017 roku teatr zajął II miejsce w konkursie „Idol” w kategorii „Firma/Instytucja”, a w 2019 roku – I miejsce w kategorii „Placówka Kultury w Województwie Pomorskim”.

>>> Link do głosowania <<<